Αγάπη

(Μάξιμος ο ομολογητής*)

Όπως η μνήμη της φωτιάς δεν ζεσταίνει το σώμα, έτσι και η πίστη χωρίς αγάπη δεν φωτίζει την ψυχή με τη γνώση του Θεού.

Αγάπη είναι μια αγαθή διάθεση της ψυχής, που κάνει τον άνθρωπο να μην προτιμάει τίποτε άλλο περισσότερο από το να γνωρίσει το Θεό. Είναι αδύνατον όμως ν'αποκτήσει σταθερά μέσα του αυτή την αγάπη, όποιος έχει εμπαθή προσκόλληση σε κάτι από τα γήινα. Εκείνος που φοβάται το Θεό, έχει πάντοτε σύντροφό του την ταπεινοφροσύνη. Και η ταπεινοφροσύνη τον οδηγεί στην αγάπη και την ευχαριστία του Θεού. Σκέφτεται δηλαδή την προηγούμενη ζωή του, τα διάφορα αμαρτήματα και τους πειρασμούς τους, και πως απ'όλα αυτά τον γλύτωσε ο Κύριος και τον μετέφερε από τη ζωή των παθών στον κατά Θεόν βίο.

Με τέτοιες σκέψεις λοιπόν αποκτάει και την αγάπη προς το Θεό, τον ευεργέτη και κυβερνήτη της ζωής του, τον οποίο αδιάλειπτα ευχαριστεί με πολλή ταπεινοφροσύνη. Εκείνος που αγαπάει το Θεό, ζει αγγελικό βίο πάνω στη γη. Νηστεύει και αγρυπνεί, ψάλλει και προσεύχεται, και για κάθε άνθρωπο σκέφτεται πάντοτε το καλό. Η ανέκφραστη ειρήνη, που έχουν οι άγιοι άγγελοι, οφείλεται σ'αυτά τα δύο στην αγάπη προς το Θεό και στην αγάπη αναμεταξύ τους.

Το ίδιο συμβαίνει και με τους αγίους όλων των αιώνων. Πολύ καλά λοιπόν έχει λεχθεί από το Σωτήρα μας, ότι σ'αυτές τις δύο εντολές συνοψίζονται όλος ο νόμος και η διδασκαλία των προφητών. (Ματθ. 22, 40). Όποιος αγαπάει το Θεό, δεν είναι δυνατό να μην αγαπήσει και κάθε άνθρωπο σαν τον εαυτό του. Και όσους ακόμα είναι υπόδουλοι στα πάθη τους, κι αυτούς τους αγαπάει σαν τον εαυτό του, και χαίρεται με αμέτρητη και ανείπωτη χαρά, όταν τους βλέπει να διορθώνονται. «Όποιος με αγαπάει», λέει ο Κύριος, «θα τηρήσει τις εντολές μου» (Ιω. 14, 23).

«Και η δική μου εντολή είναι να αγαπάτε ο ένας τον άλλο» (Ιω. 15,12). Εκείνος λοιπόν που δεν αγαπάει τον πλησίον του, αθετεί την εντολή του Κυρίου. Και όποιος αθετεί την εντολή του Κυρίου, ούτε τον Κύριο είναι δυνατό ν'αγαπήσει. Σε όλες μας τις πράξεις ο Θεός εξετάζει το σκοπό για τον οποίο τις εκτελούμε, αν δηλαδή τις κάνουμε γι'Αυτόν ή για κάτι άλλο. Όταν λοιπόν θέλουμε να κάνουμε ένα καλό, ας μην έχουμε σκοπό ν’ αρέσουμε στους ανθρώπους, αλλά μόνο στο Θεό. Σ'Αυτόν ν'αποβλέπουμε και όλα να τα κάνουμε για τη δική του δόξα. Διαφορετικά, θα κουραζόμαστε χωρίς να κερδίζουμε τίποτα. Έργο αγάπης είναι η ολόψυχη ευεργεσία προς τον πλησίον μας, η μακροθυμία και η υπομονή που δείχνουμε απέναντί του, καθώς επίσης και η φρόνιμη και συνετή χρησιμοποίηση των πραγμάτων.

 Η διάθεση της αγάπης δεν φανερώνεται μόνο με την παροχή χρημάτων, αλλά πολύ περισσότερο με τη μετάδοση πνευματικού λόγου και με τη σωματική διακονία. Εκείνος που αγαπάει το Χριστό, Τον μιμείται όσο μπορεί. Ο Χριστός, για παράδειγμα:

δεν έπαψε να ευεργετεί τους ανθρώπους έδειχνε μακροθυμία, όταν του συμπεριφέρονταν με αχαριστία και Τον βλαστημούσαν υπέμεινε, όταν Τον χτυπούσαν και Τον θανάτωναν, χωρίς καθόλου να σκέφτεται για κανέναν το κακό που Του έκανε. Αυτά τα τρία έργα είναι εκφραστικά της αγάπης προς τον πλησίον. Χωρίς αυτά, απατάται εκείνος που λέει ότι αγαπάει το Χριστό ή ότι θα κερδίσει τη βασιλεία Του. Γιατί ο Κύριος μας βεβαιώνει: «Δεν θα μπει στη βασιλεία των ουρανών εκείνος που μου λέει «Κύριε, Κύριε», αλλά εκείνος που κάνει το θέλημα του Πατέρα μου» (Ματθ. 7,21). Και πάλι: «Όποιος με αγαπάει, θα τηρήσει τις εντολές μου» (Ιω. 14,15). «Εγώ σάς λέω», είπε ο Κύριος, «αγαπάτε τους εχθρούς σας, ευεργετείτε όσους σάς μισούν, προσεύχεστε για όσους σάς βλάπτουν» (Ματθ. 5,44).

Γιατί έδωσε αυτές τις εντολές; Για να ελευθερώσει από το μίσος, τη λύπη, την οργή και τη μνησικακία και να σε αξιώσει ν’ αποκτήσεις την τέλεια αγάπη. Αυτή είναι αδύνατο να την έχει όποιος δεν αγαπάει εξίσου όλους τους ανθρώπους, όπως και ο Θεός τους αγαπάει όλους εξίσου. Όποιος έχει την τέλεια αγάπη, δεν κάνει διακρίσεις στους ανθρώπους. Ξέρει πως όλοι μας έχουμε την ίδια ανθρώπινη φύση, και γι’ αυτό ανεξαίρετα τους αγαπάει όλους το ίδιο.

Τους ενάρετους τους αγαπάει ως φίλους, ενώ τους κακούς τους αγαπάει ως εχθρούς και τους ευεργετεί και μακροθυμεί και υπομένει, αν τον βλάψουν, χωρίς να υπολογίζει καθόλου το κακό που του γίνεται. Αντίθετα, αν το καλέσει η περίσταση, πάσχει για χάρη τους, για να τους κάνει κι αυτούς φίλους, αν είναι δυνατόν. Κι αν αυτό δεν το κατορθώσει, δεν αλλάζει τη διάθεσή του, αλλά συνεχίζει να τους αγαπάει όλους εξίσου. Αγωνίσου, όσο μπορείς, ν’ αγαπήσεις κάθε άνθρωπο.

Αν αυτό δεν μπορείς να το κάνεις ακόμα, τουλάχιστον μη μισήσεις κανέναν. Αλλά ούτε αυτό θα μπορέσεις να το πετύχεις, αν δεν καταφρονήσεις τα πράγματα του κόσμου. Αν «η αγάπη δεν κάνει κακό στον πλησίον» (Ρωμ. 13,10), εκείνος που φθονεί τον αδελφό και λυπάται για την προκοπή του και με ειρωνείες προσπαθεί να κηλιδώσει την υπόληψή του ή τον επιβουλεύεται με κάποια κακοήθεια, αυτός ο άνθρωπος δεν αποξενώνει άραγε τον εαυτό του από την αγάπη και δεν τον κάνει ένοχο για την αιώνια καταδίκη; Ο Χριστός δεν θέλει να έχεις εναντίον κανενός ανθρώπου μίσος ή λύπη ή οργή ή μνησικακία οποιασδήποτε μορφής και για οποιοδήποτε πρόσκαιρο πράγμα. Κι αυτό το διακηρύσσουν παντού τα τέσσερα Ευαγγέλια. Η λύπη είναι στενά συνδεδεμένη με τη μνησικακία. Όταν λοιπόν ο νους σκέφτεται το πρόσωπο του αδελφού και αισθάνεται λύπη, είναι φανερό ότι του κρατάει κακία. «Οι δρόμοι όμως των μνησίκακων οδηγούν στον πνευματικό θάνατο» (Παρ. 12,28), γιατί «ο κάθε μνησίκακος είναι παραβάτης του νόμου» (Παρ. 21,24). Την ώρα της ειρήνης σου, μη θυμάσαι εκείνα που σου είπε ο αδελφός όταν σε στενοχώρησε -;είτε σ’ εσένα κατά πρόσωπο τα είπε, είτε σε άλλον και μετά τα άκουσες-, για να μην πέσεις στο πάθος της μνησικακίας. Όταν συνομιλείς με άλλους, πρόσεχε μήπως εξαιτίας της λύπης, που διατηρείς ακόμα κρυμμένη μέσα σου, νοθεύσεις τους επαίνους σου για τον αδελφό, αναμιγνύοντας ασυναίσθητα στα λόγια σου την κατηγορία. Να χρησιμοποιείς στις συνομιλίες σου αγνό έπαινο για τον αδελφό και να προσεύχεσαι γι’ αυτόν ειλικρινά, σαν να προσεύχεσαι για τον εαυτό σου. Έτσι, πολύ σύντομα θα ελευθερωθείς από το ολέθριο μίσος. Αν θέλεις να μην ξεπέσεις από την αγάπη του Θεού, μην αφήσεις τον αδελφό σου να κοιμηθεί λυπημένος μαζί σου ούτε κι εσύ να κοιμηθείς λυπημένος μαζί του. Πήγαινε, συμφιλιώσου με τον αδελφό σου, και τότε πρόσφερε στο Χριστό το δώρο της αγάπης σου με καθαρή συνείδηση και θερμή προσευχή.
 Μην αφήσεις τ’ αυτιά σου ν’ ακούνε τα λόγια όποιου καταλαλεί, ούτε και τα δικά σου λόγια να φτάνουν στ’ αυτιά του φιλοκατήγορου, μιλώντας ή ακούγοντας με ευχαρίστηση κατά του πλησίον σου, για να μη χάσεις τη θεία αγάπη και βρεθείς απόκληρος της αιώνιας ζωής. Δεν υπάρχει βαρύτερος πόνος της ψυχής από τη συκοφαντία, είτε στην πίστη συκοφαντείται κάποιος είτε στη διαγωγή. Και κανείς δεν μπορεί να μένει αδιάφορος όταν συκοφαντείται, παρά μόνο εκείνος που στρέφει τα μάτια του στο Θεό, τον μόνο που μπορεί να μας λυτρώσει από τον κίνδυνο, να φανερώσει στους ανθρώπους την αλήθεια και να παρηγορήσει την ψυχή με την ελπίδα. Όσο εσύ προσεύχεσαι μ’ όλη σου την ψυχή για εκείνον που σε συκοφάντησε, τόσο και ο Θεός πληροφορεί για την αθωότητά σου όσους σκανδαλίστηκαν εξαιτίας της συκοφαντίας.

 Γνήσιος φίλος είναι εκείνος που, στον καιρό του πειρασμού, συμμερίζεσαι αθόρυβα και ατάραχα τις θλίψεις, τις ανάγκες και τις συμφορές του πλησίον, σαν να είναι δικές του. Δεν έχει ακόμα τέλεια αγάπη ούτε βαθιά γνώση της θείας πρόνοιας εκείνος που σε καιρό πειρασμού δεν κάνει υπομονή για όσα λυπηρά του συμβαίνουν, αλλά αποκόπτεται από την αγάπη των πνευματικών αδελφών. Αν εκείνος που έχει όλα τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, δεν έχει όμως αγάπη, τίποτα δεν ωφελείται, όπως λέει ο θείος Απόστολος (α’ Κορ. 13,2), άραγε πόση προθυμία και ζήλο οφείλουμε να δείξουμε για να την αποκτήσουμε; Πολλοί βέβαια έχουν πει πολλά για την αγάπη.
Αν όμως την αναζητήσεις, θα τη βρεις μόνο στους μαθητές του Χριστού, γιατί μόνο αυτοί είχαν για δάσκαλό τους στην αγάπη την αληθινή Αγάπη, το Χριστό, και έλεγαν: «Αν έχω το χάρισμα να προφητεύω και να γνωρίζω όλα τα μυστήρια, κι αν έχω όλη τη γνώση, αλλά δεν έχω αγάπη, σε τίποτα δεν ωφελούμαι» (α’ Κορ. 13,2). Εκείνος λοιπόν που απέκτησε την αγάπη, απέκτησε τον ίδιο το Θεό, γιατί «ο Θεός είναι αγάπη» (α’ Ιω. 4,16). Σ’ Αυτόν ανήκει η δόξα και το κράτος στους αιώνες. Αμήν

* Ο Άγιος Μάξιμος γεννήθηκε το 580 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη από ευσεβείς και ευγενείς γονείς. Σπούδασε με ιδιαίτερη επιμέλεια γραμματική, ρητορική και φιλοσοφία. Εργάστηκε ως πρώτος γραμματέας του αυτοκράτορα (Πρωτοασηκρήτης). Νωρίς εγκατέλειψε την αυτοκρατορική αυλή για να μονάσει. Σύντομα όμως έφυγε από τη μονή του για να αγωνιστεί κατά του μονοθελητισμού μεταβαίνοντας στη Ρώμη. Αντιστάθηκε με σπουδαία θεολογικά επιχειρήματα στον Τύπο του αυτοκράτορος Κώνσταντος που επέβαλε τον μονοθελητισμό στη βυζαντινή αυτοκρατορία. Τελικώς, ο Άγιος Μάξιμος, εξ αιτίας της σθεναρής του αντίστασης απέναντι στη φίλα προσκείμενη στο μονοθελητισμό αυτοκρατορική αυλή, υπέστη με γενναιότητα φρικτά βασανιστήρια. Εξορίστηκε δυο φορές και κατά την παράδοση του έκοψαν το δεξί χέρι. Τέλος, εκοιμήθη το 662. Αναδείχθηκε όχι μόνο σε σπουδαίο αντιαιρετικό Θεολόγο με την βαθιά του δογματική διδασκαλία, αλλά και εμβριθή ερμηνευτή των αγίων γραφών.

Νηστεία

   Αν θέλαμε να αναφερθούμε σε παραδείγματα ανθρώπων, τόσο της Παλαιάς, όσο και της Καινής Διαθήκης, οι οποίοι νήστευαν, θα έπρεπε να ξοδέψουμε τόνους μελάνης και χάρτου και δεν θα έφτανε.
   Ο Χριστός είναι το καλύτερο παράδειγμα νηστευτού ανθρώπου. Γιατί διδάσκει τη νηστεία όχι μόνο με το δικό του παράδειγμα, αλλά και δείχνοντας με παραβολές το πόσο κακό κάνει στον άνθρωπο το φαγοπότι. Τι ανέπαυσε τον Λάζαρο, ρωτά ο άγιος Βασίλειος, στους κόλπους του Αβραάμ; Τι άλλο, απαντά ο ίδιος, από τη νηστεία; Αν ο πλούσιος της παραβολής του πλουσίου και πτωχού Λαζάρου δεν έδινε έμφαση στη σπατάλη των βιοτικών του αγαθών και νήστευε ελεώντας τον πτωχό Λάζαρο θα κέρδιζε μια θέση στη βασιλεία του Θεού. Αυτός όμως που ήταν δούλος της σαρκός του δεν σκεπτόταν το θάνατο και στον Άδη λυπόταν ενώ ο πτωχός ευφραινόταν στον Παράδεισο. 

Δεν ήταν μόνο ο Χριστός που νήστευε. Είναι και ο Ιωάννης ο Πρόδρομος. Η ζωή του Ιωάννου υπήρξε μια συνεχής νηστεία. Ο Ιωάννης, λέει ο Μ. Βασίλειος, δεν διέθετε κρεβάτι, ούτε τραπέζι, αλλά ούτε και καλλιεργήσιμη γη για να βγάζει τα προς το ζήν. Γι’ αυτό και ο Κύριος είπε ότι «ουκ εγήγερται εκ γεννητοίς γυναικών μείζων Ιωάννου του Βαπτιστού» (Ματθ. 11,11). Ο Ιωάννης είναι πράγματι ένας από τους μεγαλύτερους ασκητές της Εκκλησίας μας. Αλλά και ο απ. Παύλος που δεν πέρασε μόνο πολλούς διωγμούς και διώξεις, επειδή δίδασκε το Ευαγγέλιο αλλά και κράτησε αυστηρά νηστεία ανέβηκε έως τρίτου ουρανού (Β΄Κορ. 11,27, 12,2).

   Ο Χριστός με τη νηστεία δέχθηκε τις προσβολές του διαβόλου και δεν πειράχθηκε. Και ο Χριστός μεν νήστεψε, εμείς όμως τι κάνουμε; Δυστυχώς εμείς τρώγοντας και πίνοντας παραπαχαίνουμε τη σάρκα και γινόμαστε μαλθακοί. Εξασθενίζοντας δε το νου με ατροφία, λέει ο Μ. Βασίλειος, για τα σωτήρια και ζωοποιά διδάγματα μπορείς να μιλήσεις; Ας μη ξεχνάμε ότι, όπως σε πολεμική παράταξη, η συμμαχία με τον εχθρό φέρνει την ήττα μας, έτσι και αυτός που συμμαχεί με τη σάρκα, ανταγωνίζεται το πνεύμα και αυτός που πηγαίνει με τη παράταξη του πνεύματος υποδουλώνει τη σάρκα. «Διότι αυτά μεταξύ τους, (σάρκα και πνεύμα δηλ.) είναι αντίθετα», λέει ο απ. Παύλος (Γαλ. 5,17). Έτσι αν θέλουμε να ισχυροποιήσουμε το νου μας να δαμάσουμε τη σάρκα με τη νηστεία. Κι αυτό γιατί, όπως λέει ο απόστολος Παύλος, «όσο ο εξωτερικός άνθρωπος φθείρεται, τόσο ο εσωτερικός ανακαινίζεται» (Β΄Κορ. 4,16). Αλλά και το άλλο, «όταν ασθενώ, τότε είμαι δυνατός»

(Β΄Κορ. 12,10). Τι θα προτιμήσουμε, χριστιανοί μου, τα αγαθά της γης που έρχονται και παρέρχονται ή τα αγαθά της βασιλείας του Θεού που είναι αιώνια; Αν θέλουμε να γευόμαστε αιωνίως τα αγαθά που χαρίζει ο Κύριος στους πιστούς που ζουν λιτά και ταπεινά στη ζωή αυτή ένα να κάνουμε. Να νηστεύουμε. Δεν ξέρεις, λέει ο Μ. Βασίλειος, ότι με την αμετρία του χορτασμού ετοιμάζεις για τον εαυτό σου παχύ τον βασανιστή σκώληκα; Γιατί ποιος απ’ αυτούς που ζουν με πλούσια τροφή και διαρκή τρυφή δέχθηκε κάποια κοινωνία πνευματικού χαρίσματος; Πριν ανεβεί ο Μωϋσής στο όρος Σινά για να παραλάβει το Δεκάλογο από το Θεό χρειάσθηκε να νηστεύσει επί 40 ημέρες. Οι Νινευίτες για να δείξουν τη μετάνοιά τους και να γλυτώσουν από τη καταστροφή που περίμενε τη πόλη τους από το Θεό λόγω των αμαρτιών τους, νήστευσαν. Κι όχι μόνο οι άνθρωποι αλλά και τα ζώα τους. (Ιωνάς 3, 4-10). Κατά την έξοδο δε των Εβραίων από την Αίγυπτο προς τη γη της Επαγγελίας συνέβη να μην γυρίσουν ζωντανοί αυτοί που επιζητούσαν τη κρεοφαγία (Αριθμ. 11,33) αλλά όσοι νήστευαν. Εκείνοι που αρκέσθηκαν στο μάννα που έριξε ο Θεός από τον ουρανό και στο νερό που ανέβλυσε εκ θαύματος από τη πέτρα που χτύπησε με το ραβδί του ο Μωϋσής, νικούσαν τους Αιγυπτίους και περπάτησαν μέσα από την Ερυθρά θάλασσα. «Δεν υπήρχε στις φυλές τους κανένας που δεν μπορούσε να περπατήσει» (Ψαλμ. 104, 37) λέει ο Δαυίδ. Όσοι νοστάλγησαν τα κρέατα που έτρωγαν στην Αίγυπτο (Εξοδ. 16,3) και επιθυμούσαν τη σκλαβιά της Αιγύπτου μόνο και μόνο για να τρώνε και να πίνουν, δεν αξιώθηκαν να δουν τη γη της Επαγγελίας. 

Εμείς οι εκμοντερνισμένοι χριστιανοί νομίζουμε ότι η νηστεία είναι μόνο για τους μοναχούς και τους ασκητές. Δεν είναι όμως μόνο γι’ αυτούς. Αλλοίμονο αν ο Χριστός διδάσκει τη νηστεία μόνο στους ασκητές. Αλλοίμονο αν είναι η νηστεία μόνο για τον Μ. Αντώνιο και τους λοιπούς ασκητές της ερήμου. Η νηστεία είναι όπλο εναντίον του διαβόλου και ο διάβολος πολεμά όλους, κληρικούς και λαϊκούς. Προσοχή, λοιπόν! Άλλωστε η πολυφαγία, όπως λένε και οι γιατροί δεν κάνει καλό ούτε και για το σώμα μας. Αν δεν θέλουμε να ακούσουμε την Εκκλησία ας ακούσουμε την επιστήμη. Και ας νηστεύουμε για το καλό του σώματος και της ψυχής μας.

. . .επίσης__μπορείτε__να__διαβάσετε

...ίσως__σας__ενδιαφέρει__αυτό

Άβατον

Το άβατον του Αγίου Όρους για το οποίο τόσος λόγος και θόρυβος γίνεται τελευταία, αντιμετωπίζεται από όλες τις πλευρές ως θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή ως ιστορικό και πολιτιστικό κειμήλιο («τζοβαΐρι») κ.λπ. Το άβατον όμως, θεωρούμενο μέσα σε πλαίσιο ενδοκοσμικό, δηλαδή ανθρώπινο, είναι ακατανόητο, ακόμη δε και αδιανόητο. Πολύ περισσότερο θεωρούμενο μέσα στο πλαίσιο της εκκοσμίκευσης (θρησκευτικού αποχρωματισμού) της σύγχρονης εποχής, έξω δηλαδή από τις προϋποθέσει της ευαγγελικής Θείας αποκάλυψης, της χριστιανικής πίστης και της ορθόδοξης θεολογίας, το άβατον είναι «σκάνδαλον και μωρία» (Α' Κορ. 1, 23). Το Άγιον Όρος επίσης, δεν ξεφύτρωσε έτσι αυθαίρετα ως αποτέλεσμα της αποκοτιάς κάποιων φανατικών «καλογήρων» του... «σκοτεινού Μεσαίωνα»! Το Άγιον Όρος, το άβατον, η γεωγραφική δηλαδή αποκλειστικότητα του, ο κανονισμός της λειτουργίας του, ο τρόπος ζωής και πολιτείας των μοναχών κατοίκων του έχουν ρίζες καθαρά θεολογικές και, ειδικότερα, εσχατολογικές. 

Το αγιογραφικό «άβατον»: 
Όταν ο Μωυσής πλησίασε το παράδοξο φαινόμενο της φλεγόμενης και μη καιομένης βάτου, άκουσε τη φωνή του Θεού που του είπε: «μη εγγίσης ώδε. Λύσαι το υπόδημα εκ των ποδών σου, ο γαρ τόπος εν ω συ έστηκας, γη αγία εστί» (Εξοδ. 3, 5) και τούτο, λόγω της παρουσίας του Θεού, της απόλυτα τέλειας και θείας ύπαρξης και φύσης. Η παρουσία Θεού δημιουργεί ένα άβατον ανάμεσα στην απόλυτα τέλεια θεϊκή Ύπαρξη και τη σχετική και ατελή ανθρώπινη ύπαρξη: «Ου μη ίδη (ο μεταπτωτικός) άνθρωπος το πρόσωπον μου και ζήσεται» (Εξοδ. 33, 20). Όταν ο Μωυσής κατέβηκε από το όρος Σινά, όπου είχε παραλάβει από το Θεό τις Πλάκες του Δεκαλόγου, η όψη του προσώπου του ακτινοβολούσε σαν τον ήλιο (Εξοδ. 34,29) και οι Ισραηλίτες «εφοβήθησαν εγγίσαι αυτού» (στίχ. 30). Γι' αυτό και ο Μωυσής «επέθηκε επί το πρόσωπον αυτού κάλυμμα» (στίχ. 33). Ο Χριστός μετά την Ανάσταση του, έχοντας τελειοποιήσει και θεώσει την ανθρώπινη φύση του, αποθάρρυνε τη Μαγδαληνή Μαρία να τον εγγίσει: «Μή μου άπτου», της είπε (Ιωάν. 20,17). 

Το «άβατον» του μοναχού: 
Ο ορθόδοξος μοναχός ή μοναχή, ως χαρισματικές υπάρξεις, υπερβαίνουν, εδώ και τώρα, τη βιολογική διάκριση της ανθρώπινης φύσης. Αυτή καθεαυτή η υπαρξιακή κατάσταση του ορθόδοξου μοναχού εγκαθιστά αυτόματα ένα άβατον, για το βιολογικό άνθρωπο. Ο χώρος διαμονής του ορθόδοξου μοναχού (το κελί του), η προσωπική του ζωή είναι ένα άβατο, για το διαφυλικό βιολογικό άνθρωπο. Κανένα ανθρώπινο μάτι δεν είδε ποτέ τις προσωπικές στιγμές του Μ. Αντωνίου και των άλλων αγίων Πατέρων της Εκκλησίας μας. 

Το «άβατον» των ορθόδοξων μοναστηριών: 

Το άβατον των μοναστηριών λειτουργεί μέσα στο πλαίσιο αυτής της χαρισματικής υπαρξικής κατάστασης των μοναχών. Το άβατον των ορθόδοξων μοναστηριών και όταν αποκλείει την επίσκεψη ετερόφυλων προσώπων και όταν επιτρέπει την επίσκεψη ομόφυλων προσώπων, δίνει ένα θετικό μήνυμα και μια σημαντική μαρτυρία: τη μαρτυρία της χαρισματικής υπέρβασης της διαφυλικής διάκρισης της ανθρώπινης φύσης και της εσχατολογικής και οριστικής κατάργησής της. Το άβατον του ορθόδοξου ανδρικού μοναστηρίου δίνει τη μαρτυρία της υπέρβασης της διαφυλικής φύσης τόσο στους άνδρες που δέχεται όσο και στις γυναίκες που αποκλείει. Την ίδια μαρτυρία δίνει και το ορθόδοξο γυναικείο μοναστήρι τόσο στις γυναίκες που δέχεται όσο και στους άνδρες που αποκλείει. Με τον τρόπο αυτό, τόσο οι άνδρες επισκέπτες μοναστηριών, όπου μονάζουν άνδρες, όσο και οι γυναίκες επισκέπτριες, όπου μονάζουν γυναίκες, στα πρόσωπα των μοναχών, που βιώνουν χαρισματικά την υπέρβαση της βιολογικής φύσης τους, παίρνουν το μήνυμα της εσχατολογικής κατάργησης της βιολογικής διάκρισης της ανθρώπινης φύσης. Από το άλλο μέρος, το άβατον δίνει την ευκαιρία στο σύγχρονο εκκοσμικευμένο άνθρωπο, που έχει απολυτοποιήσει και θεοποιήσει τη διαφυλική διάκριση και ειδικότερα τη σεξουαλικότητα, να συνειδητοποιήσει τη σχετικότητα και προσωρινότητα της βιολογικής κατάστασης της φύσης του. Το σεξ δεν είναι το παν και το μήνυμα αυτό αν δεν το δώσουν τα ορθόδοξα μοναστήρια, τότε ποιος θα το δώσει, όταν μάλιστα στην εποχή μας βιώνουμε μια παγκόσμια πανσεξουαλική τυραννία; Πρέπει επίσης να τονισθεί η μεγάλη σημασία που έχει και η απαγορευτική λειτουργία του άβατου, πάντοτε, ιδιαίτερα δε στη σύγχρονη εποχή, κατά την οποία ο άνθρωπος κάνει ό,τι θέλει και ό,τι του αρέσει και κανένας και τίποτε δεν τον σταματά. Το άβατον είναι ένα ισχυρό φρενάρισμα που ταπεινώνει το σύγχρονο άνθρωπο, άνδρα και γυναίκα, που εν ονόματι των «δικαιωμάτων» θεωρούν ότι τα πάντα, ακόμη και τα «δικαιώματα» του Θεού, είναι στο χέρι τους. Ας θυμηθούμε τη Μαρία, την Αιγύπτια εκείνη πόρνη του 6ου μ.Χ. που θέλησε να μπει στον Πανάγιο Τάφο και εμποδίστηκε (απωθήθηκε) από τη θεία Χάρη. Αυτή και μόνη η συγκλονιστική εμπειρία του άβατου ήταν αρκετή για να αλλάξει το βίο και την πολιτεία της, να υπερβεί αγωνιστικά και χαρισματικά τη βιολογική κατάσταση της φύσης της, ζώντας 40 χρόνια στην έρημο...    

Ως συμπέρασμα της θεολογικής αυτής θεώρησης, θα μπορούσε να πει κανείς ότι το άβατον αποτελεί ουσιώδες στοιχείο των ορθόδοξων ασκητικών μονών και ως εκ τούτου θα έπρεπε να ισχύει σε όλα τα ορθόδοξα μοναστήρια, ανδρικά και γυναικεία. Διότι όλα τα ορθόδοξα μοναστήρια θα έπρεπε να δίνουν τη συγκλονιστική αυτή εμπειρία του άβατου. Αυτό βέβαια δεν επικράτησε στα περισσότερα μοναστήρια τόσο της Ελλάδας όσο και άλλων ορθόδοξων χωρών, προφανώς για λόγους ανθρώπινης αδυναμίας και εκκλησιαστικής συγκατάβασης. Στο Άγιον Όρος όμως, το οποίο αποτελεί το υπόδειγμα του ορθόδοξου ασκητικού μοναχισμού, το άβατον πρέπει οπωσδήποτε να διατηρηθεί. 

Το άβατον του Αγίου Όρους δεν προσβάλλει κανένα ανθρώπινο δικαίωμα. Αντίθετα με το πλούσιο ανθρωπολογικό και εσχατολογικό περιεχόμενο του, καταθέτει διαμέσου των αιώνων σε ολόκληρη την ανθρωπότητα το μήνυμα του εσχατολογικού προορισμού της ανθρώπινης φύσης, καθώς και του μεγάλου εγχειρήματος που κάθε άνθρωπος καλείται να κάνει στην πορεία του προς τη χαρισματική τελείωση και ολοκλήρωση της προσωπικής ύπαρξής του.

Άμφια και βαθμοί της Ιερωσύνης.

Διατηρούν κατά βάση την παλαιά τους μορφή και με αυτά διακρίνονται οι επi μέρους βαθμοί της Ιερωσύνης. Είναι επτά, κατά τον τύπο των επτά χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος και τον ιερό αριθμό της πληρότητας.

Κατανέμονται αναλόγως στους τρεις βαθμούς της Ιερωσύνης:

Στο Διάκονο τρία για το ιερό του αριθμού (1) Στιχάριο, (2) Οράριο, στη θέση του Επιτραχηλίου και (3) Έπιμάνικα.

Στον Πρεσβύτερο πέντε κατά τον αριθμό των πέντε αισθήσεων (1) Στιχάριο, (2) Επιτραχήλιο, (3) Έπιμάνικα, (4) Ζώνη και (5) Φελώνιο.

Στον Επίσκοπο επτά για την πληρότητα της Ιερωσύνης

Τα τέσσερα πρώτα του Πρεσβυτέρου και (5) Αρχιερατικό σάκκο (αντί φελωνίου), (6) Έπιγονάτιο και (7) Ωμοφόριο. Για έξαρση του αρχιερατικού αξιώματος προστέθηκαν βαθμηδόν: ο επιστήθιος Σταυρός, το Αρχιερατικό Εγκόλπιο, ή Ποιμαντική Ράβδος και ή Μίτρα. Την ποιμαντορική ράβδο τη χρησιμοποιούν και οι Ηγούμενοι των Σταυροπηγιακών Μονών, ενώ στους Πρεσβύτερους δίνονται σαν όφφίκια - ιδιαίτερες τιμητικές διακρίσεις - ο επιστήθιος Σταυρός και το Έπιγονάτιο. Στη Ρωσία Μίτρα χωρίς μικρό Σταυρό στην κορυφή φέρουν και οι Αρχιμανδρίτες.

 Το θεολογικό - συμβολικό νόημα κάθε αμφίου εκφράζεται κατά κανόνα - για τους περισσότερους ύπομνηστές της θείας Λατρείας - με τους ψαλμικούς στίχους πού λέγει ο κάθε Λειτουργός την ώρα πού ενδύεται. Το χρώμα των αμφίων προσδιορίζεται όπως και το της Αγίας Τραπέζης, εφ' όσον είναι δυνατό.

α. Το Στιχάριο
Είναι ποδήρης χιτώνας κοινός για τους τρεις βαθμούς της Ιερωσύνης με φαρδιά μανίκια. Το χρώμα του είναι συνήθως λευκό, σύμβολο της αγνότητας και της πνευματικής χαράς. Συμβολίζει τη φωτεινή των Αγγέλων περιβολή και το καθαρό και αμόλυντο της ιερατικής τάξεως καθαρότητα για την οποία οι Λειτουργοί καταξιούνται της θείας Χάρης. Αυτό μαρτυρεί και το Γραφικό χωρίο πού λέγουν κατά την ένδυση τους: «Άγαλλιάσεται ή ψυχή μου επί τω Κυρίω, ένέδυσε γαρ με ίμάτιον σωτηρίου...».

β. Το Όράριο (orare = προσεύχεσθαι)
Είναι ταινία υφάσματος πού φέρεται στον αριστερό ώμο, (με τα άκρα ένα εμπρός και ένα πίσω) και γραμμένο σ' αυτό το Άγιος, Άγιος, Άγιος. Εξεικονίζει τις πτέρυγες των Αγγέλων, εφ' όσον «οι Διάκονοι... εις διακονίαν αποστελλόμενοι προστρέχουσιν».

γ. Τα Έπιμάνικα
Με αυτά, κοινά και για τους τρεις βαθμούς, συγκρατούνται τα άκρα του Στιχαρίου μαζί με τα λοιπά ενδύματα του Λειτουργού. Εικονίζουν την παντοδύναμη ενέργεια του Θεού και των Τιμίων Δώρων πού προσφέρονται με τα χέρια του Ιερουργού. Γι' αυτό λέγουν τα ψαλμικά χωρία: «Ή δεξιά Σου Χείρ, Κύριε, δεδόξασται εν ίσχύι....» «Αί χείραι Σου εποίησαν με καί έπλασαν με...». Συμβολίζουν και τα δεσμά του Κυρίου με τα όποια δεμένος οδηγήθηκε προς τον Πιλάτο.

δ. Το Έπιτραχήλιο
Είναι σαν το Οράριο, φέρεται στον τράχηλο από τους Πρεσβυτέρους και Επισκόπους και έχει και τα δύο άκρα εμπρός. Εικονίζει την άνωθεν κατερχόμενη χάρη του Παναγίου Πνεύματος. Γι' αυτό ένδυόμενοι αυτό λέγουν: «Εύλογητός ο Θεός ο εκχέων την Χάριν επί τους Ιερείς Αυτού...». Τα κρόσσια πού υπάρχουν στο κάτω άκρο του συμβολίζουν τις ψυχές των ανθρώπων του ποιμνίου τους, για τις όποιες είναι υπεύθυνοι και θα λογοδοτήσουν κατά την ήμερα της κρίσεως. Χωρίς Έπιτραχήλιο καμία ιεροπραξία δεν μπορεί να τελεστεί.

ε. Ή Ζώνη
Ή ζώνη την οποία φέρει ο Πρεσβύτερος και ο Επίσκοπος για να συγκρατεί τα άμφια, αποτελεί υπόμνηση της πνευματικής αποστολής και της ευθύνης τους. Συμβολίζει την ετοιμότητα πού πρέπει να έχουν για την απόκρουση καθενός εναντίου κατά την προτροπή του Κυρίου: «έστωσαν υμών αί οσφύες περιεζωσμέναι και οι λύχνοι καιόμενοι...» (Λουκ. ιβ', 35).

στ. Το Φελώνιο
Είναι ένδυμα αρχαϊκής μορφής χωρίς χειρίδες και φέρεται από την κεφαλή. Συμβολίζει τον άρραφο χιτώνα του Κυρίου και την επίγεια Εκκλησία. Όπως ο χιτώνας είναι άρραφος και ένα τεμάχιο, έτσι πρέπει και ή Εκκλησία να είναι ΜΙΑ. Κατά τον Άγιο Γερμανό Κων/πόλεως, το Φελώνιο εικονίζει την πορφύρα με την οποία ενέπαιζαν τον Κύριο μας, γεγονός το όποιο πρέπει να έχει κατά νουν πάντοτε ο Πρεσβύτερος...

ζ. Το Έπιγονάτιο
Είναι ρομβοειδές ύφασμα εξαρτώμενο από τη ζώνη με παράσταση το νιπτήρα του Μυστικού Δείπνου ή την Ανάσταση. Το φέρει ο Αρχιερέας και κάθε όφφικιουχος πρεσβύτερος. Εικονίζει το λέντιο με το όποιο ο Κύριος έπλυνε τα πόδια των Μαθητών Του. Συμβολίζει και την πνευματική μάχαιρα «εν ώ δυνήσεσθε πάντα τα βέλη του πονηρού τα πεπυρωμένα σβέσαι... και την μάχαιραν του πνεύματος, ό εστίν ρήμα Θεού» (Εφ. στ', 16). Κατά τον Άγιο Συμεών Θεσ/νίκης, συμβολίζει τη νίκη κατά του θανάτου και την Ανάσταση του Κυρίου. Γι' αυτό ένδυόμενοι οι Λειτουργοί λέγουν: «Περίζωσαι την ρομφαίαν σου επί τον μηρόν σου, Δυνατέ...».

η. Ό Αρχιερατικός σάκκος
Αυτός αντικατέστησε στην περίοδο της τουρκοκρατίας το πολυσταύριο φελώνιο του Επισκόπου, πού έγινε κατ' απομίμηση του αυτοκρατορικού σάκκου. Διατήρησε όμως το συμβολισμό του φελωνίου, καθ' όσον ο Αρχιερέας εικονίζει τον Χριστό. Οι κωδωνίσκοι του σάκκου έξεικονίζουν τους δώδεκα κωδωνίσκους του Ααρών και συμβολίζουν το διδακτικό κήρυγμα του Αρχιερέα.

Τα άμφια και τα εμβλήματα του Επισκόπου:

θ. Ή Ποιμαντική ράβδος
Είναι σύμβολο της ποιμαντικής και πνευματικής εξουσίας του Επισκόπου. Στο άνω μέρος φέρει τον Τίμιο Σταυρό μεταξύ δύο όφεων, για να υπενθυμίζει τη ρήση του Κυρίου «Ιδού εγώ αποστέλλω υμάς ως πρόβατα εν μέσω λύκων» (Ματ. ι', 16).

ι. Το Ωμοφόριο
Είναι ταινία υφάσματος σταυρουμένη στο στήθος με τα δύο άκρα το ένα εμπρός και το άλλο πίσω. Συμβολίζει το πλανηθέν πρόβατο πού ο Χριστός έφερε επί των ώμων Του. Γι' αυτό συνίσταται να είναι κατασκευασμένο με μαλλί προβάτου. Μέχρι και την ανάγνωση του Αποστόλου, ο Επίσκοπος φέρει το μεγάλο Ωμοφόριο (το ανωτέρω). Μετά το Ευαγγέλιο μέχρι τέλος της Θ. Λειτουργίας φέρει το μικρό (με τα δύο άκρα εμπρός), το όποιο φέρει και σ' όλες τις λοιπές ακολουθίες.

ία. Ή Αρχιερατική Μίτρα
"Έχει την αρχή της στην Παλαιά Διαθήκη. Συμβολίζει τον ακάνθινο στέφανο, αλλά και το Βασιλικό αξίωμα του Κυρίου, δεδομένου ότι ο Αρχιερέας είναι ζώσα εικόνα του Χριστού στην Εκκλησία Του. Ή χρήση της επεκτάθηκε μετά τον 16ο αιώνα.

ιβ. Το Αρχιερατικό Εγκόλπιον
Εξαρτάται με χρυσή αλυσίδα από το λαιμό στο στήθος του Αρχιερέα. Καθιερώθηκε το έτος 1856 με Βασιλικό Διάταγμα σαν διακριτικό γνώρισμα του Αρχιερατικού αξιώματος. Συμβολίζει τη σφραγίδα και την ομολογία της πίστεως. Στο ωοειδές σχήμα του εικονίζεται ο Χριστός με το δεξί χέρι εύλογων, και στο αριστερό κρατών Ευαγγέλιο.

ιγ. Τα Δικηροτρίκηρα
Πρόκειται για τις βάσεις με τα δύο και τα τρία κεριά πού κρατά ο Αρχιερέας και με τα όποια ευλογεί το λαό. Τα δίκηρα συμβολίζουν τις δύο φύσεις του Κυρίου. Τα τρίκηρα συμβολίζουν την Αγία Τριάδα. Μ' αυτά σφραγίζει το Ευαγγέλιο κατά την ψαλμωδία του Τρισάγιου Ύμνου και μετά ευλογεί το λαό. 

ιδ. Ό Αρχιερατικός Μανδύας
Φέρεται από τον Αρχιερέα όταν χοροστατεί, στις Ιεροπραξίες πού δεν απαιτείται πλήρης στολή, π.χ. κατά τη διάρκεια του Όρθρου. Θεωρείται αυτοκρατορικής προελεύσεως.

Οι Λειτουργοί φορούν «άπασαν» την ιερατική τους στολή κατά τη Θεία Λειτουργία και σ' ορισμένες άλλες ακολουθίες προσδιοριζόμενες από το «Τυπικό», όπως στην τέλεση της Προσκομιδής, στον Όρθρο του Μεγάλου Σαββάτου, στον Εσπερινό της Μεγ. Παρασκευής, του Πάσχα και της Πεντηκοστής. Σε όλες τις άλλες τελετές Μυστηρίων, εισόδους του Εσπερινού και αναγνώσεις του Ευαγγελίου του Όρθρου, φορούν Επιτραχήλιο και Φελώνιο ο Πρεσβύτερος, Επιτραχήλιο και Ωμοφόριο ο Επίσκοπος και Στιχάριο και Οράριο ο Διάκονος. Σε άλλες ακολουθίες μικρότερης σπουδαιότητας ο Ιερέας φέρει μόνο το Επιτραχήλιο.

Τα Ιερά Μυστήρια της Ορθόδοξης Εκκλησίας

Τα Ιερά Μυστήρια, οι αγιαστικές, δηλαδή, πράξεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τις οποίες μέσω ορατών σημείων μεταδίδεται η αόρατη χάρη του Αγίου Πνεύματος, δεν έχουν συγκεκριμένο αριθμό. Από αυτά όμως, ως βασικότερα, ξεχωρίζουν επτά, χωρισμένα σε δύο ομάδες, οι οποίες υποδιαιρούνται σε δύο υποομάδες η κάθε μία.

Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει τα υποχρεωτικά Μυστήρια, σε αυτά που ο άνθρωπος οφείλει να συμμετέχει ώστε να νοείται ως μέλος της Εκκλησίας:

Μη επαναλαμβανόμενα

Βάπτισμα - Το Μυστήριο του Βαπτίσματος αποτελεί την είσοδο του ανθρώπου στην Εκκλησία. Με αυτό ο βαπτιζόμενος αποκαθαίρεται από το προπατορικό και κάθε προσωπικό αμάρτημα μέσω του νερού, το οποίο συμβολίζει το αίμα του Ιησού Χριστού. Η βύθιση στο νερό εικονίζει την είσοδο του πιστού στην Εκκλησία. Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια κοινή πρακτική ήταν η βάπτιση σε ώριμη ηλικία, αφού προηγουμένως γινόταν η κατήχηση, η διδασκαλία των αρχών της χριστιανικής πίστης. Αργότερα, λόγω του μεγάλου ποσοστού παιδικής θνησιμότητας, υιοθετήθηκε ο νηπιοβαπτισμός και αντί του βαπτιζόμενου βρέφους στην ομολογία πίστης προβαίνει ο ανάδοχος, συμβολή του οποίου είναι η ύστερη κατήχηση του νέου μέλους της Εκκλησίας.

Χρίσμα - Το Μυστήριο του Χρίσματος τελείται αμέσως μετά το Βάπτισμα με την επίχριση του βαπτιζόμενου με Άγιο Μύρο. Μέσω αυτού λαμβάνει τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Ως καθιέρωση του Μυστηρίου θεωρείται η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος, με μορφή περιστεριού, επί της κεφαλής του Ιησού κατά την ημέρα της βάπτισής του από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Πρακτική των Αποστόλων ήταν η τέλεση του Χρίσματος με επίθεση των χεριών τους πάνω στους πιστούς. Αργότερα η αύξηση των Χριστιανών, και η εκ τούτου αδυναμία των Αποστόλων να παρίστανται σε κάθε βάπτιση, τους οδήγησε να συμβουλεύσουν τους επισκόπους να αλείφουν τους πιστούς με λάδι. Οι επίσκοποι αγίαζαν το λάδι μετατρέποντάς το σε Άγιο Μύρο και το απέστελλαν στους κατά τόπους πρεσβυτέρους. Σήμερα η κάθε τοπική Εκκλησία κατασκευάζει σε ειδική τελετή Άγιο Μύρο. Η Εκκλησία της Ελλάδος σε ένδειξη σεβασμού το προμηθεύεται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Επαναλαμβανόμενα

Θεία Ευχαριστία - Στη Θεία Ευχαριστία, Θεία Κοινωνία ή Μετάληψη τελείται ο καθαγιασμός των τίμιων δώρων, άρτου και οίνου, η μεταβολή τους σε Σώμα και Αίμα Χριστού και η μετάδοσή τους στους πιστούς. Είναι το μέγιστο των Μυστηρίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας και αυτό που καθαγιάζει την κοινωνία των συμμετεχόντων υπαλλάσοντάς την σε Σώμα Χριστού. Πρώτος μυσταγωγός της Θείας Ευχαριστίας υπήρξε ο Ιησούς Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο της Μεγάλης Πέμπτης, παραγγέλλοντας στους μαθητές του να την τελούν σε ανάμνησή του. Η τελετή του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας ονομάζεται Θεία Λειτουργία. Τα τέσσερα βασικότερα λειτουργικά κείμενα της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι α) η Λειτουργία του Ιακώβου του Αδελφοθέου β) η Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου γ) η Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου και δ) η Λειτουργία των Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων. 
Στο Μυστικό Δείπνο ο Ιησούς Χριστός τέλεσε για πρώτη φορά το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, παραδίδοντάς το στους Αποστόλους και δι'αυτών στην Εκκλησία

Εξομολόγηση -Το Μυστήριο της Εξομολόγησης ή Μετάνοιας έχει ως βάση τα λόγια του Ιησού «᾿Αμὴν λέγω ὑμῖν, ὅσα ἐὰν δήσητε ἐπὶ τῆς γῆς, ἔσται δεδεμένα ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ ὅσα ἐὰν λύσητε ἐπὶ τῆς γῆς, ἔσται λελυμένα ἐν τῷ οὐρανῷ.» Ματθ.18,18 «ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται.» Ιωαν.20.23 με τα οποία παραχώρησε τη χάρη της συγχώρησης των αμαρτιών στους Αποστόλους. Διά της αποστολικής διαδοχής, που υφίσταται στην Ορθόδοξη Εκκλησία, η χάρη αυτή μεταδόθηκε στους επισκόπους, οι οποίοι ορίζουν, με βάση την πνευματική τους επάρκεια, και πρεσβυτέρους για να τελούν την Εξομολόγηση. Βασική προϋπόθεση της συμμετοχής στο Μυστήριο της Εξομολόγησης είναι η ειλικρινής μετάνοια του ανθρώπου για την ανυπακοή στο θείο θέλημα. Στη Ορθοδοξία το Μυστήριο αυτό έχει ως σκοπό την αναγωγή του ανθρώπου στην αγαπητική του σχέση με το Θεό.

Η δεύτερη ομάδα των Ιερών Μυστηρίων περιλαμβάνει τα προαιρετικά Μυστήρια:

Μη επαναλαμβανόμενα

Ιερωσύνη - Η Ιερωσύνη ή Χειροτονία είναι το Μυστήριο, κατά το οποίο με την επίθεση των χεριών του επισκόπου στο χειροτονούμενο μεταδίδεται η χάρη του Αγίου Πνεύματος σε αυτόν και του παρέχεται το δικαίωμα να ιερουργεί και να ποιμαίνει την Εκκλησία. Υπάρχουν τρεις τελετές χειροτονίας κατά τους βαθμούς ιερωσύνης α) Χειροτονία Διακόνου β) Χειροτονία Πρεσβυτέρου γ) Χειροτονία Επισκόπου. Η χειροτονία πρεσβυτέρου και διακόνου τελείται από έναν επίσκοπο ενώ για τη χειροτονία επισκόπου απαιτούνται τουλάχιστο δύο επίσκοποι.

Επαναλαμβανόμενα

Γάμος - Στην Ορθόδοξη Εκκλησία το Μυστήριο του Γάμου υφίσταται ως πνευματική ένωση του άνδρα και της γυναίκας και ως σαρκική για τη διαιώνιση του ανθρώπινου γένους. Ο γάμος δεν αποτελεί κατ’ αρχή επαναλαμβανόμενο μυστήριο, θεωρούμενος αδιάλυτος. Η Εκκλησία, όμως, προκειμένου να διαφυλάξει τον άνθρωπο από χειρότερη διάπτωση και δρώντας κοινωνικά και «κατ’οικονομίαν», θέσπισε τη λύση του γάμου καθώς και ειδική τελετή για δεύτερο γάμο, επιτρέποντας συνολικά την τέλεση τριών γάμων για τα μέλη της.

Ευχέλαιο - Το Μυστήριο του Ιερού Ευχελαίου εδράζεται σε δύο χωρία της Καινής Διαθήκης. Το πρώτο είναι από την επιστολή του Ιακώβου του Αδελφοθέου «ἀσθενεῖ τις ἐν ὑμῖν; προσκαλεσάσθω τοὺς πρεσβυτέρους τῆς ἐκκλησίας, καὶ προσευξάσθωσαν ἐπ'αὐτὸν ἀλείψαντες αὐτὸν ἐλαίῳ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου• καὶ ἡ εὐχὴ τῆς πίστεως σώσει τὸν κάμνοντα, καὶ ἐγερεῖ αὐτὸν ὁ Κύριος• κἂν ἁμαρτίας ᾖ πεποιηκώς, ἀφεθήσεται αὐτῷ.» Ιακ.5.14 και το δεύτερο από το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο «καὶ ἤλειφον ἐλαίῳ πολλοὺς ἀρρώστους καὶ ἐθεράπευον.» Μαρκ.6.13. Όπως γίνεται φανερό από τα παραπάνω σκοπός του Ευχελαίου είναι η ίαση οποιασδήποτε ασθένειας, ως διαταραχή της αρμονικής λειτουργίας του σώματος, που κατά την ορθόδοξη θεολογία οφείλεται σε πνευματικά αίτια και κυρίως στη διαταραχή των σχέσεων του ανθρώπου με τον Θεό.

500 ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ  

1.Παναγία η Ανωμερίτισσα (Μακεδονία)
2.Παναγία η Απείρανδρη
3.Παναγία η Απειρανθείτισσα (Νάξος)
4.Παναγία η Αρακά
5.Παναγία η Αράκου 
6.Παναγία η Αράπισσα (Τρίγλια)
7.Παναγία η Αρβανίτισσα 
8. Παναγία η Αρβανιτών (Σάμος)
9.Παναγία η Αριστεροκρατούσα
10.Παναγία η Αρκουδιώτισσα ( επειδή μαρμάρωσε μια αρκούδα που πήγαινε να πιει το νερό των μοναχών)
11. Παναγία η Αρμάδας (Σπέτσες)
12. Παναγία η Αρμάτα (Είναι αφιερωμένη στο Γενέσιο της Θεοτόκου διότι την ημέρα εκείνη, το 1822, έγινε το θαύμα της Παναγίας και πυρπολήθηκε η τουρκική αρμάτα) (Σπέτσες)
13.Παναγία η Αρμενοκρατούσα ( προστατεύει τις λεχώνες από το «αρμένισμα», τον επιλώχειο πυρετό)(Σέρρες)
14.Παναγία η Αρχαγγελιώτισσα (Ξάνθη)
15.Παναγία η Αρχισπορίτισσα
16.Παναγία η Αρχόντισσα
17.Παναγία η Αρωμάτων
18.Παναγία η Άσπιλη
19.Παναγία η Ασπραγγέλου 
20.Παναγία η Αύλακια
21.Παναγία η Άχραντος
22.Παναγία η Αψιδιώτισσα 
23.Παναγία η Αψιούς 
24.Παναγία η Βαρνάκοβα (Ναύπακτος)
25.Παναγία η Βατοπεδινή
26.Παναγία η Βέλλα
27.Παναγία η Βηθλεεμίτισσα (Ιεροσόλυμα)
28.Παναγία η Βλαχαρνέα
29.Παναγία η Βλεφαριώτισσα (Αστυπάλαια)
30.Παναγία η Βοήθεια
31.Παναγία η Βουλκανιώτισσα (Όρος Βουλκάνο-Καλαμάτα)
32.Παναγία η Βουνού (Ρουμανία)
33.Παναγία η Βουτσά
34.Παναγία η Βρεσθενίτισσα
35.Παναγία η Βρησάνης (Άνδρος)
36.Παναγία η Βροντιανή (Σάμος)
37.Παναγία η Βρυούλων
38.Παναγία η Βρυσιανή (Κάρπαθος)
39.Παναγία η Βυζαντινή (Σίφνος)
40.Παναγία η Βύσσιανη (Σέρρες)
41.Παναγία η Γαλαξά ή Θαλασσοκρατούσα
42.Παναγία η Γαλατιανή (Κάλυμνος) 
43.Παναγία η Γαλατούσα (Ρόδος) (Αφιερωμένη στις γυναίκες που δεν κατεβάζουν γάλα για τα μωρά τους)
44.Παναγία η Γαλήνη (Κρήτη)
45.Παναγία η Γάλλου (Άνδρος)
46.Παναγία η Γαρδελάκη (Ιθάκη)
47.Παναγία η Γαυριώτισσα (Από το δέντρο γαύρος, που συναντάται ιδιαίτερα στην περιοχή) (Αμφίκλεια)
48.Παναγία η Γενεσιουργός
49.Παναγία η Γερανού (Πάτμος)
50.Παναγία η Γερόντισσα
51.Παναγία η Γεωργάνικη (των Μαυρομιχαλέων)
52.Παναγία η Γιάτρισσα (Μάνη)
53.Παναγία η Γκουμπελίδικη (Καστοριά)
54.Παναγία η Γλυκοφιλούσα (Λέσβος- Άγιο Όρος)
55.Παναγία η Γόλα (Σπάρτη)
56.Παναγία η Γοργοεπήκοος (Αττική, Ναύπακτος, Ψαχνά Ευβοίας, Τσηπιανών-Ν. Μαγνησία)
57.Παναγία η Γοργόνα (Λέσβος)
58.Παναγία η Γοργοπηγή 
59.Παναγία η Γοργουπήκοος (Άγιο Όρος)
60.Παναγία η Γουμένισσα (Γουμένισσα, Κιλκίς) 
61.Παναγία η Γουνιώτισσα
62.Παναγία η Γουρλομάτα (Λέρος)
63.Παναγία η Γουρλωμάτα
64.Παναγία η Γρηγορούσα (Αθήνα)
65.Παναγία η Γριλιώτισσα (Κεφαλονιά)
66.Παναγία η Δαδιά (Σουφλί)
67.Παναγία η Δαμασιά
68.Παναγία η Δαμάστα (Φθιώτιδα)
69.Παναγία η Δεμίρ Καπίεν (Σινά)
70.Παναγία η Δεομένη
71.Παναγία η Διασώζουσα (Πάτμος)
72.Παναγία η Διμιοβίτισσα (Μεσσηνία)
73.Παναγία η Διώτισσα (Κεφαλονιά)
74.Παναγία η Δοβρά (Βέροια)
75.Παναγία η Δομανδρίου (Λέσβος)
76.Παναγία η Δομιαμίτισσα (Καρπενήσι)
77.Παναγία η Δομιανίτισσα (Ευρυτανία)
78.Παναγία η Δουπιανή (Μετέωρα)
79.Παναγία η Δουραχανή (Λίμνη Ιωαννίνων)
80.Παναγία η Δοχειάρισσα (Άγιο Όρος)
81.Παναγία η Δροσιανή (Νάξος)
82.Παναγία η Δυοχούσαινα (Ψαρά)
83.Παναγία η Εγγυήτρια (Σινά)
84.Παναγία η Εικοσιφοίνισσα ( Παγγαίο Όρος)
85.Παναγία η Εικοσπενταρούσα ( Σαμοθράκη)( γιορτάζει την Μεσοπεντηκοστή)
86.Παναγία η Εκατονταπυλιανή (Πάρος)
87.Παναγία η Ελεημονίτρια (Πάτμος)
88.Παναγία η Ελεήμων 
89.Παναγία η Ελευθερώτρια (Σαλαμίνα- Κηφισιά)
90.Παναγία η Έλωνα ( Κυνουρία- Αρκαδία)
91.Παναγία η εν Ασγορίω (Κυνουρία)
92.Παναγία η εν Έγκρικαπίω (Κύπρος)
93.Παναγία η Εξωχωριανή (Αμοργός)
94.Παναγία η Επανωκαστρίτισσα
95.Παναγία η Επανωκαστρίτισσα ή Καθολικόν ( Αποτελούσε καθολικό της αρχικής Μονής της Βαλκανιώτισσας) (Όρος Βουλκάνο-Καλαμάτα)
96.Παναγία η Ερυθριανή
97.Παναγία η Ζωοδόχος Πηγή
98.Παναγία η Ζωοδόχος Πηγή η Βελανιδιά (Ονομάστηκε Βελανιδιά διότι η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας βρέθηκε στη ρίζα μιας τεράστιας βελανιδιάς που την ξερίζωσε ο σεισμός του 1884) (Καλαμάτα)
99.Παναγία η Ηλιόκαλη (Σαλαμίνα – Κύπρος)
100.Παναγία η Θαλασσινή (Άνδρος)
101.Παναγία η Θαλασσομαχούσα
102.Παναγία η Θρηνοδούσα 
103.Παναγία η Θρηνούσα
104.Παναγία η Ιαματική 
105.Παναγία η Ιβήρων (Κύπρος)
106.Παναγία η Καβουριανή ( Λέρος)
107.Παναγία η Καβουσανή (Κρήτη) ( πήρε το όνομα της από μια μικρή πηγή που υπάρχει κοντά και ονομάζεται Καβούσι)
108.Παναγία η Καγιαμπασίου
109.Παναγία η Καθαριώτισσα («κάθαρα» στην τοπική διάλεκτο σημαίνει «ξερόκλαδια» που καίγονται για να καθαρίσει ο τόπος. Επειδή η ιερή εικόνα του Γενέσιου της Θεοτόκου βρέθηκε με θαυματουργικό τρόπο μέσα στα καιγόμενα κάθαρα, ονομάστηκε «Καθαριώτισσα») (Ιθάκη)
110.Παναγία η Καθαρομαρία
111.Παναγία η Καθαρωτάτη Καρδιά
112.Παναγία η Καισαριανή (Ρόδος)
113.Παναγία η Κακαβιώτισσα (Λήμνος)
114.Παναγία η Κακαπερατού (Ρόδος) 
115.Παναγία η Κακοπερατού (Μαραθόκαμπος)
116.Παναγία η Καλαμού (Ξάνθη)
117.Παναγία η Καλιγού
118.Παναγία η Καλομάτα ( Καλαμάτα)
119.Παναγία η Καλοπέτρα (Ρόδος)
120.Παναγία η Καλυβιανή (Ηράκλειο)
121.Παναγία η Καμαριώτισσα (Σαμοθράκη)
122.Παναγία η Καμαρώτισσα ( Σαμοθράκη)
123.Παναγία η Καμουχαρέα 
124.Παναγία η Κανδήλα (Τρίπολη)
125.Παναγία η Καρδιανή (Σύρος- Τήνος)
126.Παναγία η Κασσιώπη (Κέρκυρα)
127.Παναγία η Καστριανή (Κέα)
128.Παναγία η Κατακλησσεώτισσα 
129.Παναγία η Κατοπολιανή (Αμοργός)
130.Παναγία η Καψοδεματούσα ή Τζιλά (τιμωρεί όσους εργάζονται την ημέρα των εορτών της)
131.Παναγία η Κερά
132.Παναγία η Κεριώτισσα (Ζάκυνθος)
133.Παναγία η Κεχριά (Σκιάθος)
134.Παναγία η Κισσιώτισσα (Αλμυρός)
135.Παναγία η Κολοκυθιώτισσα 
136.Παναγία η Κονταριώτισσα (Κατερίνη)
137.Παναγία η Κορυφινή
138.Παναγία η Κοσμοσώτηρα (Θράκη)
139.Παναγία η Κοσμοσώτηρα (Φερών Έβρου)
140.Παναγία η Κουβερνιώτισσα 
141.Παναγία η Κουκουζέλισσα 
142.Παναγία η Κούλουρη 
143.Παναγία η Κουρίου 
144.Παναγία η Κουρσουνιώτισσα 
145.Παναγία η Κουφή (Σαμοθράκη) (επειδή είναι ιατρός και προστάτης των κουφών)
146.Παναγία η Κόχη (Σίφνος)
147.Παναγία η Κρεμαστή (Ηλεία- Ρόδος-Κέρκυρα)
148.Παναγία η Κρηνά
149.Παναγία η Κρυσταλλένια (Κρήτη)
150.Παναγία η Κρυφή 
151.Παναγία η Κυκκώτισσα
152.Παναγία η Κυπαρισσιώτισσα
153.Παναγία η Κυπαριώτισσα (Μέγαρα- Αγ. Ιερόθεος)
154.Παναγία η Κυράς (Λέρος)
155.Παναγία η Κυρά-Χωστή (Κάλυμνος)
156.Παναγία η Κυρά-Ψηλή (Κάλυμνος)
157.Παναγία η Λαγκοβάρβα
158.Παναγία η Λαγουδιανή (Θεσσαλονίκη)
159.Παναγία η Λαμποβίτισσα (Βορ.΄Ήπειρος)
160.Παναγία η Λαρνιώτισσα (Κάρπαθος) (πήρε το όνομά της από τον Λαρνιώτη, έναν ξεροπόταμο που βρίσκεται εκεί κοντά)
161.Παναγία η Λεσινιώτισσα
162.Παναγία η Λεχούσα (Σέρρες) (επειδή προστατεύει τις λεχώνες)
163.Παναγία η Λεχώβη (Κόρινθος)
164.Παναγία η Λιθινιώτισσα (Λιθίνες Σιτείας)
165.Παναγία η Λιμνιά (Σκιάθος)
166.Παναγία η Λιόσα (Ζάκυνθος)
167.Παναγία η Λιουτσιάνισσα (Εύβοια)
168.Παναγία η Λουβιαρίτισσα (Ρόδος) (επειδή στα κελλιά της έμεναν οι λουβιάρηδες (λεπροί) του νησιού)
169.Παναγία η Λούμα 
170.Παναγία η Λωλο ( Άνδρος)
171.Παναγία η Μαγαζιώτισσα 
172.Παναγία η Μακελλαριά (Κοντά στις πηγές του Σελινούντα ποταμού-Καλάβρυτα)
173.Παναγία η Μακρυμάλλη ( Ψαχνά Ευβοίας)
174.Παναγία η Μακρυνή (Μαραθόκαμπος)
175.Παναγία η Μακρυράχη (Πιερία)
176.Παναγία η Μαλεβή (Αγ. Πέτρος Κυνουρίας)
177.Παναγία η Μαντηλούσα
178.Παναγία η Μαραθούντα (Σύμη)
179.Παναγία η Μαυριώτισσα (Ονομάζεται έτσι επειδή βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το χωριό Μαύροβο) (Καστοριά)
180.Παναγία η Μαυροκεφάλου
181.Παναγία η Μαυρομωλίτισσα (Φανάρι)
182.Παναγία η Μαχαιρωμένη
183.Παναγία η Μελαχροινή
184.Παναγία η Μελικαρού (Σκύρος)
185.Παναγία η Μερδιώτισσα 
186.Παναγία η Μεσαμπελιά (Βρισκόταν στην μέση του δρόμου των αμπελιών μεταξύ Κάλλίου και Καρπενησίου) (Ευρυτανία)
187.Παναγία η Μεσοσπορίτισσα
188.Παναγία η Μεσσαμπελίτισσα 
189.Παναγία η Μήτηρ του Ηγαπημένου (Οινόφυτα)
190.Παναγία η Μόλιστα (Κόνιτσα)
191.Παναγία η Μοναχή (Σίφνος)
192.Παναγία η Μόνη Πάντων Ελπίς (Κύθηρα)
193.Παναγία η Μοσχοβίτισσα
194.Παναγία η Μουζεβίκη (Καστοριά)
195.Παναγία η Μούτσαινα (Χίος)
196.Παναγία η Μπαλουκλιώτισσα
197.Παναγία η Μπαφέρου (Στεμνίτσα)
198.Παναγία η Μπαφέρω (Στεμνίτσα)
199.Παναγία η Μπόρια (Κορυτσά)
200.Παναγία η Μπούρα (Μεγαλόπολη)
201.Παναγία η Μυρτιδιώτισσα
202.Παναγία η Μυρτιώτισσα (Κάλυμνος)
203.Παναγία η Ναυπακτιώτισσα (Ναύπακτος)
204.Παναγία η Νεοφανερωμένη Μαρίου (Κυνουρία)
205.Παναγία η Νευροκοπιώτισσα
206.Παναγία η Νιαμονίτισσα
207.Παναγία η Ντάρδιζα (Αττική)
208.Παναγία η Ξένη (Κάτω Ξενιά, Αλμυρού)
209.Παναγία η Ξενιά (Αλμυρός)
210.Παναγία η Ξενοπούλα
211.Παναγία η Ξεσκλαβώστρα
212.Παναγία η Ξεσπορίτισσα
213.Παναγία η Ξηροκαμπίτισσα
214.Παναγία η Οδηγήτρια ( Άγιο Όρος-Λευκάδα)
215.Παναγία η Οικονόμισσα
216.Παναγία η Οικονόμου
217.Παναγία η Ολυμπίώτισσα
218.Παναγία η Ορθοκώστα ή Αρτοκώστα (Ευαγγελιστού Λουκά) (Άγιος Ανδρέας Κυνουρίας)
219.Παναγία η Ουρανοφόρα
220.Παναγία η Παγγαιώτισσα (Ελευθερούπολη)
221.Παναγία η Παιδεύουσα
222.Παναγία η Παλαιά Επισκοπή (Τεγέα Αρκαδίας)
223.Παναγία η Παλαιοκαστρίτης (Κέρκυρας) 
224.Παναγία η Παλαιοκαστρίτισσα
225.Παναγία η Παλαιοκάστρου
226.Παναγία η Παλαιόχτιστη (Κεφαλονιά)
227.Παναγία η Παλατιανή
228.Παναγία η Παλιουρή
229.Παναγία η Παλουργώτισσα
230.Παναγία η Παμακάριστος (Κων/πολη)
231.Παναγία η Παναγιάριος
232.Παναγία η Παναγιούδα
233.Παναγία η Παναγούλα
234.Παναγία η Πανάμωμος
235.Παναγία η Πανάχραντος (Άνδρος)
236.Παναγία η Παντοβασίλισσα
237.Παναγία η Παντοβλεπούσα (Θάσος)
238.Παναγία η παρά τον Αρτακηνόν κόλπον
239.Παναγία η Παραμυθία (Άγιο Όρος)
240.Παναγία η Παραπορτιανή (Μύκονος) 
241.Παναγία η Παρηγορήτισσα (Άρτα)
242.Παναγία η Παυσολύπη (Κωνσταντινούπολη)
243.Παναγία η Πελαγιανή
244.Παναγία η Πελαγονήτισσα (Σκόπια)
245.Παναγία η Περγιλού
246.Παναγία η Περίβλεπτος 
247.Παναγία η Περιβλέπτου (Πολιτικά Εύβοιας)
248.Παναγία η Περίβλεφτη
249.Παναγία η Περλιγού
250.Παναγία η Πηγαδιώτισσα (Μύκονος)
251.Παναγία η Πλατανιώτισσα (Αιγίου- Καλάβρυτα)
252.Παναγία η Πλατυτέρα (Κέρκυρα)
253.Παναγία η Πλατυτέρα των Ουρανών
254.Παναγία η Πλημμυριανή (Ρόδος)
255.Παναγία η Πολίτισσα
256.Παναγία η Πολυσπορίτισσα
257.Παναγία η Πονολύτρια
258.Παναγία η Πορταΐτισσα (Άγιο Όρος)
259.Παναγία η Πορταριά (Πήλιο)
260.Παναγία η Ποταμίτισσα (Κάσος)
261.Παναγία η Προύσα (Αχαΐα)
262.Παναγία η Προυσιώτισσα (Ευρυτανία)
263.Παναγία η Πρωτόθρονη (Νάξος)
264.Παναγία η Πυλαίισσα (Καλαμάτα)
265.Παναγία η Πυργιώτισσα (Αθήνα)( είναι χτισμένη σε μικρή πλατεία, όπου βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας στοάς του Αττάλου)
266.Παναγία η Πυροβοληθείσα (Άγιο Όρος) 
267.Παναγία η Πωγωνιάνισσα (Μολυβδοσκέπαστος-Κόνιτσα)
268.Παναγία η Ραιδιώτισσα (Ιωάννινα)
269.Παναγία η Ρασιώτισσα (Καστοριά)
270.Παναγία η Ραχοπήδη
271.Παναγία η Ρεντίνα (Καρδίτσα)
272.Παναγία η Ροβελίστα (Άρτα)
273.Παναγία η Ρόδον το Αμάραντον (Πειραιά- Μύκονος)
274.Παναγία η Σαραντοσκαλιώτισσα (Μαραθόκαμου)
275.Παναγία η Σιάτιπας (Μακεδονίας)
276.Παναγία η Σισανίου
277.Παναγία η Σκαλωτή
278.Παναγία η σκέπη των αμαρτωλών (Κρήτη)
279.Παναγία η Σκηνιώτισσα (Κίσσαμος)
280.Παναγία η Σκιαδενή (Ρόδος) (εικόνα του Ευαγγελιστή Λουκά)
281.Παναγία η Σκοπιώτισσα ( Ζάκυνθος)( Βρίσκεται στο χωριό Morsbach στην Ρωμαιοκαθολική εκκλησία της St. Gertud της Γερμανίας κατόπιν θαύματος)
282.Παναγία η Σκορδυλιανή (Κρήτη)
283.Παναγία η Σκουλουδού (Μύκονος)
284.Παναγία η Σουμελά (Πόντου)( η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας βρίσκεται στο Βέρμιο της Βέροιας) 
285.Παναγία η Σπηλαιώτισσα (Εικόνα πιθανόν του Ευαγγελιστή Λουκά (Μεγάλο Σπήλαιο-Καλάβρυτα)
286.Παναγία η Σπηλιανή ( Νίσυρος)
287.Παναγία η Σπιλιώτισσα (Σκύρος)
288.Παναγία η Σπινάσσα (Ευρυτανία)
289.Παναγία η Στάνα
290.Παναγία η Στεφανά
291.Παναγία η Στουντένιτσα (Σερβία)
292.Παναγία η Στρατιώτισσα (πριν την λεηλασία της Μονής το 1976 βρισκόταν στη Μόλιστα ) (Κόνιτσα)
293.Παναγία η Συνεμπάστρα (Κεφαλονιά)
294.Παναγία η Συντριανή (Τζια)
295.Παναγία η Σώζουσα (Πάτμος)
296.Παναγία η Σωτήρα 
297.Παναγία η Ταξιδιάρα
298.Παναγία η Ταρτάνα ( Καρπενήσι)
299.Παναγία η της ευεργέτιδος 
300.Παναγία η Τορτώση
301.Παναγία η του Έκκλησιάρχη (Άγιο Όρος)
302.Παναγία η Τουρλιανή (Μήλος)
303.Παναγία η Τουρλομάτα (Λέρος)
304.Παναγία η Τρανή
305.Παναγία η Τραχιάδα
306.Παναγία η Τρειχερούσα (Άγιο Όρος)
307.Παναγία η Τρίκκερη
308.Παναγία η Τριτιανή (Σαντορίνη) (επειδή γιορτάζει την Τρίτη ημέρα του Πάσχα)
309.Παναγία η Τροοδότισσα (Κύπρου)
310.Παναγία η Τρουλωτή (Λέσβος)
311.Παναγία η Τρυπητή (Αίγιο)
312.Παναγία η Τρωχωνίτισσα 
313.Παναγία η Τσαμπίκα (Ρόδος)
314.Παναγία η Τσιπιώτισσα
315.Παναγία η Υπακοή
316.Παναγία η Υπάρχουσα (Ιεροσόλυμα)
317.Παναγία η Υπέρμαχος
318.Παναγία η Υπογειώτισσα
319.Παναγία η Υποστροφή
320.Παναγία η Φαναριώτισσα 
321.Παναγία η Φανερουλιώτισσα
322.Παναγία η Φάρος
323.Παναγία η Φιδούσα (Κεφαλονιά)
324.Παναγία η Φιλέρημος (Ρόδος)
325.Παναγία η Φιλότισσα (Νάξος)
326.Παναγία η Φλεβαριανή
327.Παναγία η Φοβέρα Προστασία ( Άγιο Όρος)
328.Παναγία η Φοβέρα Προστασία (Άγιο Όρος)
329.Παναγία η Φοδελιώτισσα (Φόδελα-Ηρακλείου Κρήτης)
330.Παναγία η Φουρτούνα (Σκύρος)
331.Παναγία η Χαρδακιώτισσα (Κυθραία)
332.Παναγία η Χαριτωμένη (Κάλυμνος)
333.Παναγία η Χελιδονού
334.Παναγία η Χιλιαρμενίτισσα 
335.Παναγία η Χοζοβιώτισσα ή Κυνηγημένη (Αμοργός)
336.Παναγία η Χοτάσια
337.Παναγία η Χρυσαλινιώτισσα (Κύπρος)
338.Παναγία η Χρυσαφίτισσα (Μονεμβασιά)
339.Παναγία η Χρυσιώτισσα
340.Παναγία η Χρυσογαλατούσα
341.Παναγία η Χρυσοελεούσα
342.Παναγία η Χρυσοκαμαριώτισσα
343.Παναγία η Χρυσοκελαργιά (Κορώνη)
344.Παναγία η Χρυσοκεφάλου (Πόντου)
345.Παναγία η Χρυσοκονουσιώτισσα
346.Παναγία η Χρυσοκουβουκλιώτισσα
347.Παναγία η Χρυσολάκωνα
348.Παναγία η Χρυσολεόντισσσα (Αίγινα)
349.Παναγία η Χρυσολεούσα
350.Παναγία η Χρυσολλογιάτισσα
351.Παναγία η Χρυσομαλλούσα (Λέσβος)
352.Παναγία η Χρυσοπαντάνασσα
353.Παναγία η Χρυσοπολίτισσα (Κύπρος- Νάξος)
354.Παναγία η Χρυσοραγιώτισσα
355.Παναγία η Χρυσοσκαλιώτισσα (Χανιά) 
356.Παναγία η Χρυσοσπηλιώτισσα (Καλάβρυτα – Αθήνα)
357.Παναγία η Χώρα του Αχωρήτου 
358.Παναγία η Ψηλή (Κάλυμνος)
359.Παναγία η Ψυχοσώστρα (Θεσσαλονίκη- Σερβία)
360.Παναγία η Ωραία Κηπουρός
361.Παναγία Κατερινούς (Γαβαλού Μακρυνείας, Μεσολόγγι)
362.Παναγία Κορωνάτου (Ληξούρι Κεφαλονιάς)
363.Παναγία Μαρμαριώτισσα (Χαλάνδρι)
364.Παναγία με τα βέλη (Ρωσία)
365.Παναγία Μικροκάστρου (Κοζάνη)
366.Παναγία Οπλού (Πάτρα)
367.Παναγία Πάντων Χαρά
368.Παναγία στα Φαναράκια
369.Παναγία στη Γρανίτσα (Ευρυτανία)
370.Παναγία στη Δέηση (Δροσιάνη, Νάξος)
371.Παναγία στην Καπνικαρέα (Αθήνα)
372.Παναγία στην Μάκρη (Αλεξανδρούπολη)
373.Παναγία στο Καστελλόριζον
374.Παναγία στο Δρίσι Μεραμπέλλου (Κρήτη)
375.Παναγία στο Καμάρι (Κόρινθος)
376.Παναγία στο Λιβάδι (Πάτμος)
377.Παναγία στο Πρίζρεν (Σερβία)
378.Παναγία Στομίου (Κόνιτσα)
379.Παναγία στον Σκαραμαγκά (Στην Ναυτική Βάση)
380.Παναγία της Βρύσεως (την εποχή της Τουρκοκρατίας ονομαζόταν έτσι επειδή βρισκόταν κοντά σε μια βρύση) (Άρτα)
381.Παναγία της Λίμνης (Λέρος)
382.Παναγία της Νίκης
383.Παναγία της Άμμου (Σίφνος)
384.Παναγία της Άμμου (Σίφνος)
385.Παναγία της Ανατολικής Φραγγίστας (Ευρυτανία)
386.Παναγία της Ανδρουμπεβίτσας (Αερόπολη-Γύθειο) 
387.Παναγία της Αποκουής (Σύμη)
388.Παναγία της Γκρατσάνιτσα (Σερβία)
389.Παναγία της Δημιόβης (Ελαιοχώρι)
390.Παναγία της Εβραΐδος (Θαυματουργή εικόνα στο εσωτερικό του Ναού της Ζωοδόχου Πηγής) (Καστοριά)
391.Παναγία της Επάνω Χρέπας (Πλαγιά Μαινάλου-Τρίπολη)
392.Παναγία της Κάσσου
393.Παναγία της Κερνίτσας (Δημητσάνα)
394.Παναγία της Κλαδορράχης (Φλώρινα)
395.Παναγία της Κλεισούρας ή Κλεισουργίων (Καστοριά)
396.Παναγία της Κόρωνας 
397.Παναγία της Κορώνης (Κορώνη)
398.Παναγία της Λιγοβιτσιάνας (Φυτείες Ξηρομέρου, μεταξύ Αγρινίου-Αστακού)
399. Παναγία της Λιέβισκα (Σερβία)
400. Παναγία της Μυρτιάς (Λίμνη Τριχωνίδας, Αγρίνιο)
401.Παναγία της Παλαιοκαστρίτσας (Κέρκυρα)
402.Παναγία της Πεπελενίτσα ή «Η Ελπίς των Απελπισμένων» (Αίγιο)
403.Παναγία της Περιβολής (Λέσβος)
404.Παναγία της Περίσσας (Σαντορίνη)
405.Παναγία της Ράβου
406.Παναγία της Ρόμβης (Βόνιτσα)
407.Παναγία της Σγράππας ( Πρόκειται για ιερή εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής, κατασκευασμένη από λιβάνι, μαστίχα και κερί, βρέθηκε, με την υπόδειξη της Παναγίας στις 23 Αυγούστου 1892(Λοφίσκο ΒΑ της Πύλου)
408.Παναγία της Σιάτιστας (Κοζάνη)
409.Παναγία της Σκρίπους 
410.Παναγία της Σκριπούς (Ορχομενού Βοιωτίας)
411.Παναγία της Σπηλιάς (Καρδίτσα)
412.Παναγία της Τατάρνης (Ευρυτανία)
413.Παναγία της Τελένδου (Κάλυμνος)
414.Παναγία της Τήνου
415.Παναγία της Τρυφερότητος 
416.Παναγία της Τσεστόχοβας (Πολωνία)
417.Παναγία της Υγείας
418.Παναγία της Ψερίμου (Κάλυμνος)
419.Παναγία Τιμιωτέρα των Χερουβείμ
420.Παναγία το Ευώδες άνθος 
421.Παναγία του Κάστρου (Λέρος)
422.Παναγία του Κλαυθμώνος 
423.Παναγία του Κουράτορος 
424.Παναγία του Λυκοδήμου (Πάρος)
425.Παναγία του Μαυρογιάννη (Ικαρία)
426.Παναγία του Μοναστηριακίου
427.Παναγία του Μπόσκου
428.Παναγία του Μυστρά
429.Παναγία του Νικηφόρου
430. Παναγία του Φρόκαλα (Σκύρος)
431.Παναγία του Αγάθωνα (Φθιώτιδα)
432.Παναγία του Αγάθωνος (Υπάτη-Λαμία)
433.Παναγία του Αιγαίου
434.Παναγία του Ακαθίστου (Άγιο Όρος)
435. Παναγία του Αμπελακίου (Μεγαλόπολη)
436.Παναγία του Απόλου στον Κάμπο (Πάτμος)
437.Παναγία του Άτρου (Κεφαλονιά)
438. Παναγία του Βράχου (Νεμέα)
439.Παναγία του Γενάτου (Κύπρος)
440.Παναγία του Γραβά στη Χώρα (Πάτμος)
441.Παναγία του Δαφνίου (Αθήνα)
442.Παναγία του Έβρου (Αλεξανδρούπολη)
443.Παναγία του Καλέ (Ιεράπετρα)
444.Παναγία του Καταφυγίου (Ευρυτανία)
445.Παναγία του Κήπου (Μήλος)
446.Παναγία του Κορμπόβου (Τρίκαλα)
447.Παναγία του Κύκκου (Πρόκειται για θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Ελεούσας) (Πάτρα)
448.Παναγία του Μπαλή (Σίφνος)
449.Παναγία του Μπαλίνου (Κων/πολη)
450.Παναγία του Νίκου (Κύθνος)
451.Παναγία του Πάθους
452.Παναγία του Παπαμελέτιου (Σκόπελος)
453.Παναγία του Πέρα (Αλβανία)
454.Παναγία του Ρόμπη (Ρόμβης)
455.Παναγία του Σέλτσου (Άρτα)
456.Παναγία του Σεπετού (Ανδρίτσαινα)
457.Παναγία του Σισανίου (Εράτυρα)
458.Παναγία του Σταυρού (Πάτμος)
459.Παναγία του Τροβάτου (Ευρυτανία)
460.Παναγία του Φαρμάκου
461.Παναγία του Φιλοσόφου (Χαράδρα ποταμού Λούσιου, Δημητσάνα)
462.Παναγία του Χαίρε
463.Παναγία του Χάρακα (Κρήτη)
464.Παναγία του Χάρου (Λειψούς)
465.Παναγία Τσόντου Βάρδα (Καστοριά)
466.Παναγία των Βλαχερνών (Κων/πολη)
467.Παναγία των Μαρτύρων 
468.Παναγία των Ξένων
469.Παναγία Των αγγέλων η Κυρία
470.Παναγία των Αγριλίων (Κεφαλονιά)
471.Παναγία των Αιμυαλών (Δημητσάνα)
472.Παναγία των Αργινωντών (Κάλυμνος)
473.Παναγία των Αχαρνών
474.Παναγία των Βουθυνών (Κάλυμνος)
475.Παναγία των Βρυσσών Μεραμβέλλου (Κρήτη)
476.Παναγία των Δημακέλων 
477.Παναγία των Θεμάτων (Κεφαλονιά)
478.Παναγία των Καλομοίρων (Ροδοβάνι Σελίνου, Κρήτη)
479.Παναγία των Καστριανών (Κως)
480.Παναγία των Κηπουριών ή Κηπουραίων (Κεφαλονιά)
481.Παναγία των Κλειστών (Ακράγας – Φυλή)
482.Παναγία των Κοιμητηρίων 
483.Παναγία των Λέμβων 
484.Παναγία των Λιθινών
485.Παναγία των Μαστών 
486.Παναγία των Μεγάλων Πυλών η Πόρτα Παναγία (Τρίκαλα)
487.Παναγία των Μελατών (Άρτα)
488.Παναγία των Μελάτων (Άρτα)
489.Παναγία των Νοτενιών (Πάτρα)
490.Παναγία των Ουρανών
491.Παναγία των Παγανιών (Παραμυθιά)
492.Παναγία των Παθών ( Χίος)
493.Παναγία των Σισσιών (Κεφαλονιά)
494.Παναγία των Σταυροφόρων
495.Παναγία των Ταξιαρχών
496.Παναγία των Τρικέρων ( Βόλος)
497.Παναγία των Τσουκχουών (Καλύμνος)
498.Παναγία των Χαλκέων (Θεσσαλονίκη)
499.Παναγία Υπαπαντή (Καλαμάτα)
500.Πάντων Προστασία

Οι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας του Αγίου Όρους.

Αναρίθμητα είναι τα θαύματα, που αποδίδονται στην Παναγία και πάρα πολλές οι εικόνες της, που χαρακτηρίζονται ως θαυματουργές. 

Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Εκκλησία, η εικόνα, όπως και κάθε στοιχείο ύλης, που έρχεται σε επαφή με τη Θεία Χάρη, γίνεται φορέας χάριτος . 
Οι εικόνες της Παναγίας δεν διαφέρουν μεταξύ τους, απλά ο Θεός καταξιώνει κάποιες εικόνες να φανερώνουν τη Θεία Χάρη, που απορρέει από αυτές. 
Απαραίτητο στοιχείο, για να θαυματουργήσει μία εικόνα είναι η πίστη του χριστιανού, που καταφεύγει σ΄ αυτές. Η πίστη είναι το «άνοιγμα» στη Θεία Χάρη, είναι η απόλυτη εγκατάλειψη του πιστού προς το θείο, χωρίς υστεροβουλία και αυτό επιτυγχάνεται με πνευματική άσκηση.

Άξιον εστί - Πρωτάτο Καρυών
Η θαυματουργή αυτή εικόνα, που φυλάσσεται σήμερα στο ιερό σύνθρονο του Πρωτάτου των Καρύων, βρισκόταν κατά τα τέλη του Ι' αιώνα σε ένα κελί κοντά στις Καρυές που σήμερα φέρει την ίδια επωνυμία "Άξιον εστίν" λόγω του εξής θαύματος : Ενώ ο Γέροντας του Κελλιού απουσίαζε σε αγρυπνία του Πρωτάτου, συνέβη να φιλοξενήσει ο υποτακτικός του, που έμεινε μόνος στο κελλί, κάποιον άγνωστο περαστικό μοναχό μαζί με τον οποίο μάλιστα έψαλλε και την ακολουθία του όρχου της Κυριακής. Όταν λοιπόν έφθασαν στην θ' ωδή του κανόνα, ο μεν μοναχός του Κελλιού έψαλλε "Την Τιμιωτέραν", το γνωστό αρχαίο αυτό ύμνο του Αγίου Κοσμά του Ποιητή, που ψαλλόταν τότε όπως και σήμερα μαζί με τους θεομητορικούς στίχους της θ' ωδής (Μεγαλύνει η ψυχή μου τον Κύριον..."), ενώ ο ξένος μοναχός άρχισε τον ύμνο διαφορετικά, προσθέτοντας στην αρχή του το μέχρι τότε άγνωστο προοίμιο “Άξιον εστίν ως αληθώς...”, το οποίο τόσο Θαυμασμό προκάλεσε στον ντόπιο μοναχό, ώστε το ζήτησε και γραπτώς, για να μπορεί να το ψάλλει και αυτός. Επειδή όμως δε βρέθηκε μελάνι και χαρτί μέσα στο κελλί, ο μυστηριώδης ξένος μοναχός χάραξε τον ύμνο με το δάκτυλό του σε μια πέτρινη πλάκα και προσθέτοντας ότι έτσι πρέπει να ψάλλεται στο εξής ο ύμνος αυτός από όλους τους Ορθόδοξούς, έγινε άφαντος. Οι Αγιορείτες έστειλαν την πλάκα στον βασιλιά και στον Πατριάρχη, ενώ την εικόνα, μπροστά στην οποία ψάλθηκε για πρώτη φορά ο αγγελικός ύμνος, τη μετέφεραν στο Πρωτάτο, στο οποίο καθιερώθηκε να γίνεται και η ετήσια πανήγυρη σε ανάμνηση του θαύματος και προς τιμή της Θεοτόκου. Σύμφωνα με το αρχαίο συναξάρι, η γιορτή αυτή αρχικά τελούνταν στο Κελλί, όπου είχε γίνει το θαύμα, και μάλιστα προς τιμή του αρχάγγελου Γαβριήλ, που χωρίς άλλο ήταν ο θαυμαστός εκείνος ξένος μοναχός.

Κουκουζέλισσα - Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
Μπροστά σ΄αυτήν την εικόνα τελούνταν από πολύ παλιά στη Λαύρα η αγρυπνία του Σαββάτου του Ακάθιστου Ύμνου. Μετά το τέλος λοιπόν αυτής της αγρυπνίας και απέναντι απ΄αυτήν την εικόνα συνέβη μια φορά να έχει αποκοιμηθεί ελαφρά στο στασίδι του ο κουρασμένος πρωτοψάλτης της Λαύρας και τέως αρχιμουσικός του παλατιού άγιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης, όταν είδε μπροστά του την Παναγία να του ανταποδίδει το “Χαίρε” και να του λέει: “Χαίρε Ιωάννη! Ψάλλε μου και εγώ δε θα σε εγκαταλείψω”, ενώ συγχρόνως έβαζε στο χέρι του ένα χρυσό νόμισμα που ξυπνώντας βρέθηκε πράγματι να κρατάει ο άγιος. Όταν αργότερα από την πολύωρη αγρυπνία και ορθοστασία, στις οποίες επιδόθηκε με ζήλο, προσβλήθηκαν τα πόδια του, η Θεοτόκος πάλι του εμφανίστηκε σε όνειρο και τον θεράπευσε. Η θαυματουργή αυτή εικόνα σήμερα βρίσκεται τοποθετημένη σε ξύλινο θρόνιο μέσα στο ομώνυμο παρεκκλήσι της μονής.

Οικονόμισσα - Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
Η εικόνα αυτή ζωγραφίστηκε σε ανάμνηση των λόγων της Θεοτόκου προς τον ιδρυτή της Λαύρας άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη, ότι αυτή θα είναι εκείνη που θα μεριμνά στο εξής για την υλική συντήρηση της μονής και να μην ονομάζεται άλλος “οικονόμος” στη Λαύρα, γιατί αυτή θα είναι η “Οικονόμισσα” σ' αυτήν. Πράγματι μέχρι σήμερα ο μοναχός που είναι επιφορτισμένος με το ανάλογο διακόνημα στην Λαύρα δεν ονομάζεται “οικονόμος”, αλλά “παραοικονόμος”, δηλαδή βοηθός οικονόμου. Η εικόνα, που παριστάνει συνολικά 14 πρόσωπα που έχουν σχέση με τη μονή και την ίδρυσή της, βρίσκεται στην Λιτή αριστερά της κεντρικής εισόδου προς το καθολικό μέσα σε ξύλινο προσκυνητάρι.

Παραμυθία - Ιερά Μονή Βατοπεδίου
Για την εικόνα αυτή διηγείται η παράδοση ότι η αρχική έκφραση των προσώπων και η στάση του σώματος του Κυρίου και της Θεομήτορος άλλαξαν, όταν συνέβη το εξής φρικτό θαύμα: Όταν κάποτε αποβιβάστηκαν κρυφά πειρατές στην παραλία της μονής και περίμεναν κρυμμένοι το πρωινό άνοιγμα της πύλης, για να επιτεθούν, ο ηγούμενος που μετά το τέλος του όρθρου έμεινε μόνος, για να συνεχίσει την προσευχή του, άκουσε τα εξής λόγια της Παναγίας: “Μην ανοίξετε σήμερα τις πύλες της μονής, αλλά ανεβείτε στα τείχη και διώξτε τους πειρατές”. Στρέφοντας το βλέμμα του εκεί είδε το Θείο βρέφος να απλώνει το χέρι του και να σκεπάζει τα χείλη της μητέρας του λέγοντας: “Μη μητέρα μου, άφησε τους να τιμωρηθούν όπως τους αξίζει”. Αλλά η Παναγία πιάνοντας με το χέρι της το χέρι του Υιού της και στρέφοντας λίγο το κεφάλι, για να ελευθερώσει τα χείλη της επανέλαβε τα ίδια λόγια. Αυτός ο τελευταίος σχηματισμός των προσώπων παρέμεινε μόνιμα στην εικόνα, ενώ οι μοναχοί, αφού σώθηκαν θαυματουργικά απ΄τους πειρατές, ευχαρίστησαν την Παναγία και ονόμασαν την εικόνα της αυτή “Παραμυθία”, που σημαίνει καταπράϋνση ή μετριασμός, ή έννοιες που εξίσου αποδίδουν το περιστατικό του θαύματος. Η εικόνα είναι τοιχογραφία και βρίσκεται στο δεξιό χορό του ομωνύμου παρεκκλησίου της μόνης.

Εσφαγμένη - Ιερά Μονή Βατοπεδίου
Για την εικόνα αυτή διηγούνται ότι πληγώθηκε από το μαχαίρι ενός δύστροπου ιεροδιάκονου και εκκλησιάρχη (επιμελητή της εκκλησίας, νεωκόρου), ο οποίος εξαιτίας δήθεν του διακονήματος του έφθανε πάντοτε καθυστερημένος στην Τράπεζα. Σε μια παρόμοια περίπτωση ο τραπεζάρης (υπεύθυνος της τραπεζαρίας) αγανακτισμένος αρνήθηκε να του δώσει φαγητό. Οι ταραγμένοι και οργισμένοι λογισμοί του εκκλησιάρχη στράφηκαν εναντίον της Θεοτόκου, που ενώ αυτός την υπηρετούσε, αυτή δε μεριμνούσε ούτε για την τροφή του. Από την πληγή αυτή ξεπετάχθηκε αίμα, το πρόσωπο της Παναγίας χλώμιασε, ενώ ο ιεροδιάκονος τυφλώθηκε και έπεσε κάτω φρενόληπτος από τον έλεγχο της συνείδησης μένοντας στην κατάσταση αυτή τρία χρόνια. Τότε χάρη στις προσευχές του ηγουμένου και της αδελφότητας η Παναγία εμφανίστηκε στον ηγούμενο και ανάγγειλε τη θεραπεία του.
Ο εκκλησιάρχης πέρασε την υπόλοιπη ζωή του σ΄ένα στασίδι απέναντι από την εικόνα θρηνώντας το φοβερό αμάρτημά του και πριν πεθάνει πήρε την συγχώρηση από την ίδια την Παναγία, που του ανάγγειλε όμως, όπως προηγουμένως και στον ηγούμενο, ότι το βλάσφημο χέρι του θα υφίστανταν παραδειγματική τιμωρία μετά θάνατον. Πράγματι μέχρι σήμερα φυλάσσεται αλύωτο και κατάμαυρο κοντά στην εικόνα που είναι τοποθετημένη στον νάρθηκα του παρεκκλησίου του αγίου Δημητρίου.

Ελαοιβρύτισσα - Ιερά Μονή Βατοπεδίου
Βρίσκεται στο ¨δοχείο" (αποθήκη υγρών: λαδιού, κρασιού) της μονής Βατοπεδίου και διηγούνται το εξής θαύμα γι' αυτήν: Όταν κάποτε ο ίδιος Γεννάδιος ο Βατοπεδινός έχοντας το διακόνημα του "δοχειάρη" γνωστοποίησε στον ηγούμενο ότι το λάδι είχε τελειώσει και θα έπρεπε να περικοπεί η χρήση του από τους αδελφούς, για να μείνει το τελευταίο αγγείο για τις ανάγκες της εκκλησίας, εκείνος του απάντησε να μην μεριμνά αυτός, αλλά να συνεχίσει να το παρέχει ελεύθερα όπως πρώτα. Όταν λοιπόν μια μέρα πήγε να αντλήσει και την τελευταία ποσότητα που, όπως νόμιζε, είχε απομείνει στο αγγείο, το βρήκε ξεχειλισμένο και το λάδι να έχει φθάσει μέχρι την πόρτα του "δοχείου". Η εικόνα έχει μία θαυμάσια ευωδία και λέγεται αλλιώς και "Δοχειάρισσα".

Πυροβοληθείσα - Ιερά Μονή Βατοπεδίου
Όταν κατά το 1822 το Άγιον Όρος κατελήφθηκε από τουρκική φρουρά, ένας στρατιώτης τόλμησε να πυροβολήσει την εικόνα της Θεοτόκου που βρίσκεται εξωτερικά πάνω από την είσοδο της μονής. Η σφαίρα πλήγωσε το δεξιό χέρι της Παναγίας, ενώ ο ιερόσυλος που ήταν ανιψιός του αρχηγού του αποσπάσματος, παραφρόνησε και κρεμάστηκε σε μια ελιά του κήπου που βρίσκεται απέναντι από την είσοδο της μονής. Ο κίνδυνος για αντίποινα και λεηλατήση της μονής ήταν βέβαιος, αν η σκηνή δε γινόταν αντιληπτή από συνάδελφο του αυτόχειρα που ενημέρωσε σχετικά και το θείο του. Εκείνος ομολόγησε ότι πρόκειται πράγματι για θεία δίκη και διέταξε να πετάξουν άταφο τον ιερόσυλο.

Πορταΐτισσα - Μονή Ιβήρων
Κάποιο βράδυ, όταν πια στη μονή του Κλήμενος αρχίζουν να κατοικούν Ίβηρες μοναχοί, θαυμάσιο φαινόμενο βάζει σε απορία τους μοναχούς της περιοχής: πύρινος στύλος στέκεται πάνω στη θάλασσα και φθάνει μέχρι τον ουρανό. Το όραμα εξακολουθεί για μερικές μέρες και οι μοναχοί διακρίνουν στη βάση του στύλου μια εικόνα, που πλέει όρθια στα κύματα. Κάνουν δέηση στον Θεό, για να δοθεί ο ανεκτίμητος θησαυρός και η Θεοτόκος εμφανίζεται στον ευλαβή αναχωρητή Γαβριήλ τον Ίβηρα και τον διατάζει να περπατήσει στα κύματα, να πάρει την εικόνα της και να τη δώσει στον ηγούμενο και τους αδελφούς της μονής. Ωστόσο, μετά την υποδοχή της και την τοποθέτησή της στο ναό, η εικόνα κατ΄επανάληψη εξαφανιζόταν από αυτόν και βρισκόταν τοποθετημένη εσωτερικά πάνω από την πύλη της μονής. Η Παναγία πληροφόρησε σε όνειρο τον άγιο Γαβριήλ ότι αυτή είναι η θέση που διάλεξε μόνη της για να φυλάγει αυτή τους μοναχούς και όχι να φυλάγεται από αυτούς. Έτσι πήρε το όνομα Πορταϊτισσα και μέχρι σήμερα η παρουσία της στη μονή και στο Άγιον Όρος θεωρείται εγγύηση για την προστασία του Αγιορείτικου Μοναχισμού από τη Θεοτόκο. Αργότερα κτίστηκε παρεκκλήσι κοντά στο τείχος της μονής, όπου τοποθετήθηκε η εικόνα, ενώ έκλεισε η παλαιά και ανοίχθηκε άλλη μεγαλοπρεπέστερη είσοδος. Τα θαύματά της είναι άπειρα όπως και το πλήθος των προσκυνητών της, ιδιαίτερα τον Δεκαπενταύγουστο και τη Δευτέρα της Διακαινησίμου, που λιτανεύεται και γίνεται η ανάμνηση της εύρεσης της με λειτουργία σε παρεκκλήσι της παραλίας, στο σημείο ακριβώς που την έβγαλε από την θάλασσα ο άγιος Γαβριήλ.

Τριχερούσα - Ιερά Μονή Χιλανδαρίου
Η εικόνα αυτή είναι εκείνη στην οποία με δίκαιο παράπονο κατέφυγε και προσευχήθηκε ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός κρατώντας το κομμένο δεξί του χέρι, με το οποίο συνέγραφε τους λόγους υπέρ των Αγίων Εικόνων και το οποίο του κόπηκε από επιβουλή των εικονομάχων. Η Παναγία θαυματούργησε συγκολλώντας και ζωογονώντας το νεκρό χέρι του θεράποντος της και εκείνος της αφιέρωσε ασημένιο ανάθημα σε σχήμα χεριού, που η θέση του στην εικόνα το κάνει να φαίνεται σαν ένα τρίτο χέρι της Παναγίας. Η εικόνα που μέχρι το ΙΒ αιώνα φυλαγόταν στη Λαύρα του αγίου Σάββα, δωρίθηκε στον άγιο Σάββα Αρχιεπίσκοπο Σερβίας και κτήτορα της μονής Χιλανδαρίου κατά την επίσκεψή του στους Αγίους Τόπους. Αυτός τη μετέφερε στη Σερβία, από όπου αργότερα μετακομίστηκε με θαυμαστό τρόπο στο Άγιο Όρος, όταν κατά τις εσωτερικές ταραχές που συνέβησαν στη Σερβία επί του βασιλέα Ούροση του Ε΄ ο ημίονος που τη μετέφερε πάντοτε προ του στρατεύματος στις διάφορες μάχες χάθηκε και προχωρώντας μόνος του έφθασε μέχρι το Χιλανδράρι. Σε μεταγενέστερη εποχή όταν προέκυψε διχόνοια στην αδελφότητα της μονής Χιλανδαρίου εξαιτίας της εκλογής νέου ηγούμενου, η Τριχερούσα μετατοπίστηκε θαυματουργικά από το Ιερό Βήμα, όπου ήταν μέχρι τότε, στο στασίδι του ηγούμενου, ενώ συγχρόνως ενάρετος ερημίτης μοναχός πληροφόρησε την αδελφότητα ότι στο εξής και προς αποφυγή φιλονικιών να μην εκλέγεται ηγούμενος στο Χιλανδάρι, διότι η Παναγία θα κρατήσει τη θέση αυτή και θα διοικεί το μοναστήρι. Πράγματι μέχρι σήμερα, η χιλανδρινή αδελφότητα, ενώ ζει κοινοβιακά, στερείται Καθηγουμένου και διοικείται κατά το σύστημα των ιδιόρρυθμων μονών.

Γαλακτοτροφούσα - Ιερά Μονή Χιλανδαρίου
Και η εικόνα αυτή δωρίθηκε από τους πατέρες της Λαύρας του αγίου Σάββα στο άγιο Σάββα Αρχιεπίσκοπο Σερβίας κατά την επίσκεψή του εκεί, εκπληρουμένης έτσι παλαιάς πρόρρησης του αγίου Σάββα του Ηγιασμένου. Ο νέος Σάββας την αφιέρωσε στο σερβικό Κελλί των Καρυών “Τυπικαριό”, όπου ο ίδιος συχνά διέμενε και όπου υπάρχει μέχρι σήμερα τοποθετημένη στο τέμπλο στα δεξιά της Ωραίας Πύλης, δηλαδή στη θέση της εικόνας του Χριστού, η οποία βρίσκεται στα αριστερά αντίθετα με την επικρατούσα συνήθεια.

Παναγία των Χαιρετισμών ή Μυροβλύτισσα - Ιερά Μονή Διονυσίου
Σύμφωνα με επιγραφή που βρίσκεται σε ασημένια πλάκα στο πίσω μέρος της, η εικόνα αυτή δωρίθηκε από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό στον όσιο Διονύσιο κτήτορα της μονής κατά την επίσκεψή του στην Τραπεζούντα, είναι δε εκείνη με την οποία ο Πατριάρχης Σέργιος στα τείχη της Κωνσταντινουπόλεως κατά την πολιορκία της από τους Σκύθες το 626 μ.χ. Και μπροστά στην οποία μετά τη θαυματουργική νίκη των Βυζαντινών ψάλθηκε για πρώτη φορά ο Ακάθιστος Ύμνος. Το 1592 την έκλεψαν Αλγερινοί πειρατές, αλλά μεγάλη τρικυμία, τρομερό όνειρο και φοβερό θαύμα που είδε ο αρχηγός τους τούς έκαναν να την επιστρέψουν στο μοναστήρι. Η εικόνα είχε θρυμματίσει το κιβώτιο όπου την είχαν κρύψει και είχε πλημμύρισε ι από μύρο. Μερικοί πειρατές συγκλονισμένοι από το θαύμα έμειναν στο μοναστήρι, όπου βαπτίστηκαν και έγιναν μοναχοί. Το 1767 την έκλεψε σπείρα λωποδυτών από την Δαλματία, στο δρόμο όμως της επιστροφής έγιναν αντιληπτοί από Έλληνες βοσκούς, που τους την πήραν και την μετέφεραν στη Σκόπελο. Οι δημογέροντες του νησιού αρνήθηκαν να επιστρέψουν την εικόνα στους Διονυσιάτες μοναχούς που ήρθαν, για να την πάρουν. Μετά τρεις μήνες το νησί τιμωρήθηκε με πανώλη και οι Σκοπελίτες επέστρεψαν μετανοημένοι την εικόνα στο μοναστήρι αφιερώνοντας σ΄αυτό και ένα μετόχι στο νησί τους. Η εικόνα είναι μικρών διαστάσεων με πολύ αμαυρωμένο και δυσδιάκριτο το σχέδιο και φυλάσσεται στο ομώνυμο παρεκκλήσι, όπου και διαβάζονται καθημερινά οι Χαιρετισμοί.

Φοβερά Προστασία - Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου
Αυτή η εικόνα της Θεοτόκου ήταν το μόνο αντικείμενο που σώθηκε από μια φοβερή πυρκαγιά, η οποία κατέστρεψε ολόκληρο, ένα μετόχι της μονής στην Κρήτη. Μεταφέρθηκε στη μονή, όπου εξακολουθεί να επιτελεί πολλά θαύματα, όπως μαρτυρείται από τους πατέρες της μονής και τους προσκυνητές. Σε πρόσφατη πυρκαγιά του δάσους της μονής, οι μοναχοί έτρεξαν επί τόπου με την εικόνα και σε λίγο ραγδαία βροχή σταμάτησε την καταστροφή. Βρίσκεται στο τέμπλο παρεκκλησίου του Καθολικού και την Τρίτη της Διακαινησίμου λιτανεύεται από το μοναστήρι στο Πρωτάτο, όπου ανταποδίδει την επίσκεψη του “Άξιον Εστίν”, που έχει γίνει την προηγούμενη μέρα στο Κουτλουμούσι.

Γερόντισσα - Ιερά Μονή Παντοκράτορος
Σε αυτήν την εικόνα που βρίσκεται στον κίονα του αριστερού χορού του Καθολικού της μονής, η Παναγία παριστάνεται σε όρθια στάση δέησης χωρίς τον Χριστό. Στην ασημένια επένδυση της εικόνας φαίνεται και ένα πιθάρι που ξεχειλίζει θυμίζοντας μας ένα θαύμα της Παναγίας, η οποία εισακούοντας τις προσευχές του Γέροντος (εξού και “Γερόντισσα”) γέμισε με λάδι τα άδεια πιθάρια της μονής. Σε μία επιδρομή Σαρακηνών στη μονή ένας απ' αυτούς προσπάθησε να σχίσει την εικόνα σε κομμάτια, για να ανάψει μ' αυτά το τσιμπούκι του, αλλά έχασε αμέσως τον όρασή του και οι σύντροφοί του πέταξαν την εικόνα σε ένα κοντινό πηγάδι. Ο τυφλός ιερόσυλος παιδεύτηκε τόσο κατά την ώρα του θανάτου του, ώστε παράγγειλε στους δικούς του ακόμα και μετά το θάνατο του να πάνε στο Άγιον Όρος και να βγάλουν την εικόνα από το πηγάδι, πράγμα το οποίο και έγινε, αφού η εικόνα είχε παραμείνει εκεί ογδόντα χρόνια. Στη σημερινή της μορφή η εικόνα είναι μάλλον επιζωγραφισμένη.

Προαναγγελλόμενη ή του Ακάθιστου - Ιερά Μονή Ζωγράφου
Κατά την εποχή της ψευδένωσης της επί Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου και Ιωάννου Βέκκου των λατινιφρόνων συνόδου της Λυών κατά τον ΙΓ΄ αιώνα Λατίνοι κληρικοί μαζί με στρατιώτες εισέβαλαν στο Άγιον Όρος, το οχυρό αυτό της Ορθοδοξίας, για να επιβάλουν δια της βίας την ένωση με τους δυτικούς. Η μονή Ζωγράφου όπως και άλλες αγιορείτικες μονές είχε την τιμή να αναδείξει στον αγώνα αυτόν κατά της πλάνης τους εικοσιέξι Ζωγραφίτες οσιομάρτυρες. Την εποχή αυτή ασκήτευε κοντά στη μονή ένας ενάρετος Γέροντας, που είχε τη συνήθεια να απαγγέλει τον Ακάθιστο Ύμνο πολλές φορές την ημέρα μπροστά στην εικόνα της Θεοτόκου.
Μία μέρα άκουσε την Παναγία να του μιλά από αυτήν την εικόνα και να του αναγγέλλει (εξού και “Προαναγγελλόμενη”) ότι οι λατινόφρονες πλησιάζουν στο μοναστήρι και όποιος είναι ψυχικά αδύνατος να κρυφτεί, ενώ εκείνοι που επιθυμούν μαρτυρικά στεφάνια ας παραμείνουν στο μοναστήρι.

Επακούουσα - Ιερά Μονή Ζωγράφου
Όταν ο όσιος Κοσμάς ο Ζωγραφίτης, αναχωρητής που ήκμασε γύρω στα τέλη του ΙΓ' και τις αρχές του ΙΔ' αιώνα, βρισκόταν ακόμη στο κοινόβιο, συνέβη κάποτε να βρεθεί μόνος μέσα στο ναό και να στραφεί προς την εν λόγω εικόνα με εγκάρδια προσευχή λέγοντας: “Υπεραγία Θεοτόκε προσευχήσου στον Υιό σου και Θεό, για να με οδηγήσει σε οδό σωτηρίας”. Άκουσε τότε την Παναγία να λέει: “Υιέ και Θεέ μου, δίδαξέ τον δούλο σου, πώς να σωθεί” και να απαντά αμέσως ο Χριστός: “Ας αναχωρήσει από τη μονή και ας ησυχάσει μόνος του”. Πράγματι ο όσιος διέπρεψε στον ησυχαστικό βίο και δοξάσθηκε με το χάρισμα της θαυματουργίας. Η εικόνα που “επήκουσε” τη δέησή του βρίσκεται στο ιερό βήμα του Καθολικού της μονής.

Γοργοεπήκοος - Ιερά Μονή Δοχειαρίου
Η γνωστότερη μετά την “Πορταΐτισσα” θαυματουργή εικόνα του Αγίου Όρους είναι αρχαία τοιχογραφία της Παναγίας που βρίσκεται εξωτερικά στον ανατολικό τοίχο της τράπεζας και προς τα δεξιά της εισόδου της. Το 1664 ο τραπεζάρης Νείλος, που περνούσε τακτικά μπροστά από την εικόνα κρατώντας στο χέρι αναμμένα δαδιά για την υπηρεσία του στην τράπεζα, άκουσε μια φωνή να του λέει τα εξής: “Να μην ξαναπεράσεις από εδώ με δαδιά καπνίζοντας την εικόνα μου”. Ο Νείλος δεν έδωσε ιδιαίτερη σημασία στη φωνή, η οποία όμως σύντομα ξανακούστηκε επιτιμώντας τον μοναχό και αφήνοντάς τον τυφλό. Οι αδελφοί άρχισαν να περνούν με πολύ ευλάβεια μπροστά από την εικόνα, της κρέμασαν ακοίμητο καντήλι και διέταξαν το νέο τραπεζάρη να τη θυμιάζει καθημερινά. Ο τυφλός Νείλος περνούσε όλο τον καιρό του σε ένα στασίδι μπροστά στην εικόνα παρακαλώντας την Παναγία να τον συγχωρέσει και να τον θεραπεύσει, πράγμα το οποίο και έγινε, όταν, για τρίτη πλέον φορά, ακούστηκε φωνή από την εικόνα, που πληροφορούσε τον Νείλο ότι η δέησή του εισακούστηκε και ότι στη δική Της μετά Θεόν προστασία και σκέπη θα έπρεπε στο εξής να καταφεύγουν για κάθε τους ανάγκη οι μοναχοί. Αυτή θα τους ακούει γρήγορα γιατί το όνομά της είναι “Γοργοεπήκοος”. Πολύ σύντομα το θαύμα αυτό και η υπόσχεση της Θεοτόκου έγιναν γνωστά σε όλο το Όρος και η εικόνα της αυτή έγινε παναφιορειτικό προσκύνημα.
Ο διάδρομος κλείστηκε και η εικόνα συμπεριλήφθηκε σε παρεκκλήσι που κτίστηκε προς τα δεξιά της. Τα θαύματά της είναι άπειρα και ειδικός “προσμονάριος” ιερομόναχος εξυπηρετεί τις ανάγκες των πολλών προσκυνητών.

Γλυκοφιλούσα - Ιερά Μονή Φιλοθέου
Όπως η “Πορταΐτισσα” έτσι από τις εικόνες που διασώθηκαν από την εικονομαχία και μεταφέρθηκαν θαυματουργικά στον Άθω. Ήταν κτήμα της Βικτωρίας, ευσεβούς συζύγου του εικονομάχου συγκλητικού Συμεών, η οποία, για να μην την παραδώσει, την έριξε στη θάλασσα. Η εικόνα πλέοντας όρθια στα κύματα έφθασε στον αρσανά της μονής Φιλοθέου, όπου παρελήφθηκε με μεγάλη τιμή και χαρά από τον ηγούμενο και τους πατέρες της μονής, που είχαν ειδοποιηθεί με αποκάλυψη της Θεοτόκου. Στο σημείο της ακτής, όπου απέθεσαν την εικόνα ανέβλυσε αγίασμα. Εκεί κάθε χρόνο τη Δευτέρα της Διακαινησίμου γίνεται λιτανεία και αγιασμός. Πολλά είναι τα θαύματα της “Γλυκοφιλούσας”. Το 1713 απάντησε στις προσευχές του ευλαβούς εκκλησιάρχη Ιωαννικίου, που παραπονιόταν για την ένδεια του μοναστηριού, διαβεβαιώνοντάς τον ότι αυτή έχει την πρόνοια για τις υλικές ανάγκες της μονής. Το 1800 έσωσε ένα προσκυνητή που έπεσε κάτω από τον ξενώνα, που βρισκόταν στον τρίτο όροφο. Η εικόνα είναι αμφιπρόσωπη με τη Σταύρωση στο πίσω μέρος και βρίσκεται στον κίονα του αριστερού χορού του Καθολικού.

Μυροβλύτισσα - Ιερά Μονή Αγίου Παύλου
Η θαυματουργή αυτή εικόνα της Θεοτόκου βρισκόταν σε κάποιο φημισμένο μοναστήρι της Κωνσταντινούπολης που λεγόταν του Μυρελαίου. Από εκεί την έφερε στο Άγιον Όρος ο άγιος Παύλος ο Ξηροποταμηνός και την αφιέρωσε στη δεύτερη μονή την οποία ίδρυσε (μετά την Ξηροποτάμου) και που έλαβε το όνομά του. Η αγία αυτή εικόνα χάριτι Θεού άρχισε κάποτε να βλύζει μύρο γι΄αυτό και από τότε ονομάζεται Μυροβλύτισσα. Ενεργεί πολλά θαύματα σ' όσους προστρέχουν σ΄αυτήν με ευλάβεια και επικαλούνται θερμά τη βοήθεια της Αειπαρθένου.

Οδηγήτρια - Ιερά Μονή Ξενοφώντος
Η εικόνα αυτή βρισκόταν από πολύ παλιά στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου στον κίονα του αριστερού χορού. Το 1730 όμως εξαφανίστηκε ξαφνικά από τη θέση της, ενώ οι πύλες του ναού ήταν κλειδωμένες, και έτσι η εικόνα μεταφέρθηκε πίσω στη θέση της, ενώ οι Βατοπεδινοί πατέρες έλαβαν αυστηρότατα μέτρα ασφάλειας και σφράγισαν το ναό. Σε λίγη ώρα, όταν ανοίχτηκε η εκκλησία, για την ακολουθία, η εικόνα έλειπε και πάλι από τη θέση της και πολύ σύντομα έφτανε είδηση από τη Μονή του Ξενοφώντος ότι βρέθηκε και πάλι στην αντίστοιχή θέση του εκεί Καθολικού. Οι Βατοπεδινοί πείσθηκαν για το θαύμα και αποφάσισαν να μην αντισταθούν άλλο στη θέληση της Θεομήτορος. Έτρεξαν στη Μονή Ξενοφώντος για να προσκυνήσουν την “Οδηγήτρια” και για πολύ καιρό της έστελναν λάδι και κερί στη νέα της κατοικία.

Παλαιολογίνα - Ιερά Μονή Γρηγορίου
Το όνομα της Παλαιολογίνας ήταν Οδηγήτρια Παντάνασσα. Αργότερα σε αντιδιαστολή από άλλες ομώνυμες, επωνομάσθηκε Παλαιολογίνα, από το όνομα της δωρήτριας της, της “ευσεβεστάτης Κυρά Μαρίας Ασανίνας Παλαιολογίνας, κυράς της Μολδοβλαχίας”, όπως είναι χαραγμένο σε μικρή χρυσή επιγραφή επικολλημένη επάνω στο αργυρό επένδυα της εικόνας. Εδώ η Θεοτόκος χαρακτηρίζεται από ένα γλυκό και συνάμα πένθιμο ύφος, ενώ κρατά τον Χριστό τριετή. Η παράδοση αποδίδει πολλά θαύματα στην εν λόγω εικόνα, καθώς αναφέρουν παλαιότεροι πατέρες της μονής. Το σπουδαιότερο είναι το γεγονός ότι κατά την πυρκαγιά του 1762, τότε που ολόκληρο το Καθολικό της μονής έγινε παρανάλωμα του πυρός χωρίς να διασωθεί τίποτε, μόνο η εικόνα αυτή έμεινε αβλαβής μέσα στη φωτιά και βρέθηκε επάνω στη στάχτη στον τόπο που είναι τοποθετημένη σήμερα, δηλαδή στον πρώτο από αριστερά κίονα του κυρίως ναού, στραμμένη προς Νότο.

Αντιφωνήτρια - Ιερά Μονή Κωσταμονίτου
Κατά τους χρόνους της βασιλείας του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Μονομάχου, το έτος 1020, η αγία εικόνα της Αντιφωνήτριας έκανε το ακόλουθο θαύμα στην Μονή Κωσταμονίτου. Κατά την πρώτη του μηνός Αυγούστου κατά την οποία εορτάζει η αγία Εκκλησία μας την Πρόοδο του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού, ο τότε εκκλησιάρχης της μονής ονόματι Αγάθων, ήταν πολύ λυπημένος γιατί η μονή εστερείτο τα αναγκαία προς ευπρέπεια και φωτοχυσία της εκκλησίας. Ήταν παραμονή της εορτής της ανακομιδής του λειψάνου του αγίου Στεφάνου, πολιούχου της μονής και ευρισκόμενος σε τέτοια θλίψη παρακαλούσε τη Θεοτόκο με θερμά δάκρυα, γονατισμένος μπροστά στην αγία της Εικόνα όλη νύχτα. Νηστικός και κουρασμένος καθώς ήταν, αποκοιμήθηκε για λίγο και αμέσως ήλθε σε έκσταση και ακούει φωνή από την εικόνα της Αντιφωνήτριας που του έλεγε να μην λυπάται και στεναχωρείται, γιατί αυτή φροντίζει για κάθε πράγμα στο Άγιον Όρος. Πραγματικά προς διαβεβαίωση των λεγομένων, το πιθάρι της εκκλησίας γέμισε από λάδι καθώς και τα υπόλοιπα δοχεία της μονής από τα αναγκαία προς το ζην. Όταν τα άκουσε αυτά ο Αγάθων ξύπνησε χαρούμενος θαυμάζοντας για την όραση. Αμέσως έφυγε και πήγε στο ναό. Όταν διαπίστωσε ότι το πιθάρι του λαδιού ήταν γεμάτο. Εξεπλάγην και κήρυξε μεγαλόφωνα σε όλους τους αδελφούς το θαύμα.

Κτιτόρισσα ή Βηματάρισσα - Ιερά Μονή Βατοπεδίου
Όταν κάποτε έγινε επιδρομή των Αράβων στη μονή, ο ιεροδιάκονος και βηματάρης (επιμελητής του ιερού βήματος και συνεπώς, υπεύθυνος για τα άγια λείψανα και λοιπά κειμήλια που φυλάσσονται εκεί) πρόλαβε και έκρυψε μέσα στο φρεάτιο της Αγίας Τράπεζας(Αρχαϊκό χωνευτήρι) μια πολύτιμη εικόνα της Θεοτόκου και ένα Σταυρό τοποθετώντας μπροστά τους μια αναμμένη λαμπάδα. Το μοναστήρι λεηλατήθηκε και οι μοναχοί οδηγήθηκαν αιχμάλωτοι στην Κρήτη, από όπου μετά εβδομήντα χρόνια ο επιζήσας ιεροδιάκονος απελευθερώθηκε και επέστρεψε στο μοναστήρι του. Εκεί βρήκε νέους αγνώστους μοναχούς που δεν ήξεραν τίποτα για κρυμμένα κειμήλια. Τότε άνοιξαν το φρεάτιο και βρήκαν τη εικόνα και το Σταυρό όρθια πάνω στο νερό, ενώ η λαμπάδα έκαιγε ακόμη. Η εικόνα αυτή βρίσκεται σήμερα στο σύνθρονο του ιερού βήματος, λέγεται δε και “Κτιτόρισσα”, από το γεγονός ίσως ότι η ανεύρεσή της σχετίζεται με την ανοικοδόμηση της μονής από τους τρείς αδελφούς και κτήτορες της μονής, Αθανάσιο, Νικόλαο και Αντώνιο, που μόνασαν περί τα τέλη του Ι' αιώνα.

Ο άγιος εθνοιερομάρτυρας Κοσμάς ο Αιτωλός γεννήθηκε στο Μέγα Δένδρο της Αιτωλοακαρνανίας από γονείς ευσεβείς και προπάντων ζηλωτές ορθόδοξους χριστιανούς . Σε ηλικία είκοσι χρονών μεταβαίνει στο Άγιον Όρος, προκειμένου να φοιτήσει στο εκεί νεοσύστατο σχολείο της Ιεράς μονής Βατοπεδίου. Μετά την αποφοίτησή του, πήγε στην Μονή Φιλοθέου όπου έγινε μοναχός και κατόπιν ιερομόναχος. Όμως ο άγιος είχε στόχο να διδάξει τα άγια Γράμματα στους σκλαβωμένους Έλληνες που το σκοτάδι της αμάθειας, λόγω της υποδούλωσής τους στους Τούρκους, τους είχε πληγώσει αλύπητα. Αφού πήρε την άδεια του Πατριάρχη άρχισε το ιεραποστολικό του έργο σε ολόκληρη την Ελλάδα. Απ’ όπου περνούσε, έκτιζε εκκλησιές, σχολεία και πλήθος λαών συνέρεε για να ακούσουν λόγο Θεού, ώστε να γεμίσουν την καρδιά τους με χριστιανικές νουθεσίες που διαπνέουν συναισθήματα αγάπης, χαράς και αισιοδοξίας για τον αγώνα τους. Τέλος, συκοφαντήθηκε από τους Εβραίους στους Τούρκους και τον απαγχόνισαν στα χώματα της Β. Ηπείρου. Μια από τις πολλές του χριστιανικές του ρήσεις που πρέπει να συγκρατήσουμε είναι "Χριστός και ζωή σας χρειάζεται".

Ο Όσιος Βάρβαρος ο Πενταπολίτης , ο οποίος έζησε τον 8ο μ.Χ. αιώνα . Καταγόταν από την Αίγυπτο, ήταν ληστής στην αρχή , αλλά ύστερα από τις αλλεπάλληλες προσευχές των χριστιανών γονέων του, από άγριος κουρσάρος μετατράπηκε σε έναν ασκητή. Ο Άγιος Βάρβαρος ασκήτεψε στον Τρύφο του Ξηρομέρου, αλυσοδεμένος, γιατί πίστευε πώς έτσι υποτάσσει το πνεύμα του, με το να δένει το σώμα του. Από αυτό το χωριό της Αιτωλοακαρνανίας, τον Τρύφο αναχώρησε ο Άγιος, ύστερα από άσκηση σκληρή για το Χριστό.

Ο Όσιος Ανδρέας  ο Ερημίτης έζησε συγκεκριμένα τον 13ο μ.Χ. αιώνα και η καταγωγή του ήταν από την Ήπειρο. Ο Ανδρέας παντρεύεται σε ώριμη ηλικία και αποκτά απογόνους, όμως το πνεύμα του ασκητισμού δεν τον αφήνει σε ησυχία και τον οδηγεί στο να παρατήσει την οικογένειά του και γενικά την εγκόσμια ζωή του και να πορευθεί προς την σκληρή άσκηση. Ανυπομονούσε πότε να ασκητέψει, έτσι ώστε να βιώσει την πραγματική επικοινωνία με τον Θεό. Γι’ αυτόν τον λόγο και έζησε σε μια σπηλιά του χωριού Χαλκιόπουλοι. Στον χώρο του σπηλαίου ο παντοδύναμος Θεός αποφασίζει και του παίρνει την οσιακή ψυχή του, αφού σημειώθηκαν ένας συρφετός θαυμάτων κατά την ώρα που ο Άγιος εγκατέλειπε την επίγεια ζωή για την αιώνια.

Ο Όσιος Δαυίδ ο οποίος έζησε στα μέσα του 16ου μ.Χ. αιώνα. Ο Άγιος έδρασε κυρίως στο παραθαλάσσιο μέρος της Ναυπάκτου, ως υποτακτικός του τότε μητροπολίτου Ναυπάκτου και Άρτης Ακακίου. Αφού χειροτονήθηκε διάκονος και έπειτα αρχιμανδρίτης, κατατάσσεται ηγούμενος στο μοναστήρι της Παναγίας της Βαρνάκοβας, που βρίσκεται έξω από την Ναύπακτο. Είχε την δυνατότητα να διδάσκει έμπρακτα την αρετή, καθώς επίσης να κάνει διάφορα θαύματα. Ως Όσιος έλαμψε, γιατί κατόρθωσε να χαράξει μια υπέρλαμπρη και απαστράπτουσα πνευματική πορεία, εξαιτίας της άριστης μορφώσεώς του και των καλλιεργημένων αρετών του. Μόνος του, αντιμετωπίζοντας δυσκολίες, κατορθώνει να χτίσει μοναστήρι στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Εύβοια, αφού αφήνει την Βαρνάκοβα. Ύστερα από ασκητικό βίο, προβλέπει το θάνατό του και αποβιώνει ειρηνικά.

Οι Άγιοι αδελφοί Συμεών και Θεόδωρος, κτήτορες της Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου. Γεννήθηκαν στις αρχές του 4ου μ.Χ. αιώνα. Ο βίος τους ασκητικός και οσιακός, καθώς αγωνίστηκαν ψυχικά και πνευματικά για τη μετάδοση του ευαγγελίου. Προσπάθησαν να μεταλαμπαδεύσουν την άσβεστη φλόγα του ευαγγελίου στην Αιτωλοακαρνανία και έπειτα απεβίωσαν ειρηνικά.

Ο Όσιος Ευγένιος ο Αιτωλός γεννήθηκε το 1597 στο Μέγα Δένδρο Θέρμου. Από νέος μόνασε στο μοναστήρι της Παναγίας του Βλοχού, καθώς και στην Ιερά Μονή Ξηροποτάμου του Αγίου Όρους, όπου εκεί έλαβε και την πρώτη μόρφωση. Μετά δε από ένα χρονικό διάστημα χειροτονήθηκε διάκονος στο μοναστήρι της Τατάρνας και πρεσβύτερος στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Επιπλέον σπουδάζει Θεολογία σε εκλεκτά πανεπιστήμια. Σκοπός του είναι να διαφωτίσει το γένος που ήταν υποδουλωμένο στους Τούρκους. Γι' αυτό μένει άγρυπνος για να απελευθερώσει τους Έλληνες από το σκότος της αμάθειας και για να τους μεταδώσει την ορθοδοξία και την ορθοπραξία. Ιδιαίτερα γυρίζει όλη την Αιτωλοακαρνανία εκπληρώνοντας όλους τους σκοπούς του. Ο Μέγας Διδάσκαλος του Γένους, καθώς τον αποκαλούνε όλοι οι συναξαριστές, κοιμήθηκε οσιακώς το 1682.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Βραχωρίτης ή ο εξ Οθωμανών είναι τοποθετημένος στους Νεομάρτυρες. Γεννήθηκε στην Κόνιτσα της Ηπείρου, από γονείς Μουσουλμάνους, όπου ο πατέρας του ήταν ιερέας των Μουσουλμάνων. Όταν ήταν 20 χρονών, γίνεται πιστός ακόλουθος ενός Δερβίση στο Βραχώρι της Αιτωλίας, όπου από εκεί αρχίζει η δράση του Αγίου. Στο Βραχώρι (το σημερινό Αγρίνιο) αρχίζει δειλά δειλά να αποκαλύπτει τα χριστιανικά του συναισθήματα, όπου τα έκρυβε μέσα στην πολύτιμη ψυχή του. Αγαπούσε την χριστιανική θρησκεία κατά βάθος, για αυτό πετάει τα ενδύματα του Μωαμεθανού και φοράει τα ενδύματα του ορθόδοξου χριστιανού. Από αυτό το σημείο αρχίζει και η ορθόδοξη χριστιανική ζωή του, όπου εγκαινιάζεται με το άγιο Βάπτισμα που δέχεται, με το όνομα Ιωάννης από Χασάν. Το παλικάρι μεταβαίνει στο ωραίο νησί της Ιθάκης όπου και βαπτίζεται. Έπειτα όμως επανέρχεται στην Αιτωλία και συγκεκριμένα στο χωριό Μαχαλάς, δεν γυρίζει στο Βραχώρι γιατί κινδύνευε η ζωή του. Στο Μαχαλά (σημερινές Φυτείες) βιώνει μια ταπεινή ζωή, εργάζεται ως αγροφύλακας, καθώς επίσης παντρεύεται. Όμως ο πατέρας του μαθαίνει για την ζωή του και στέλνει αντιπροσώπους του να τον μεταπείσουν να αλλαξοπιστήσει, αλλά αυτός τους διώχνει. Κατόπιν, συλλαμβάνεται από τον Μουσελίμι, στον οποίο διατρανώνει την αγάπη του για τον λυτρωτή Χριστό. Επακόλουθο της απάντησής του αυτής, είναι τα μαρτύρια που περνάει. Στο τέλος τον κρεμάνε οι Τούρκοι σε ένα δένδρο, που βρίσκεται και σώζεται έως σήμερα απ’ έξω από τον Άγιο Δημήτριο Αγρινίου.

Ο Όσιος Ιάκωβος ο Νεομάρτυρας και οι τρεις μαθητές του Ιάκωβος, Διονύσιος και Θεωνάς. Όλοι έζησαν στις αρχές του 16ου αιώνα μ.Χ. O Όσιος Ιάκωβος γεννήθηκε σε ένα χωριό της Καστοριάς από ορθόδοξη χριστιανική οικογένεια. Εργάστηκε ως κτηνοτρόφος, αλλά επειδή απόκτησε πλούτο, ο αγαπημένος αδελφός του τον φθόνησε. Όμως για μην έρθουν σε διάσταση οι σχέσεις των δύο αδελφών, αποφασίζει ο Ιάκωβος και καταφεύγει στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί συνεχίζει την ζωή του ασκώντας το ίδιο επάγγελμα και καταφέρνει να αποκτήσει ένα τεράστιο πλούτο, όπου τον μοιράζει στους πτωχούς, αφού πρώτα είχε εξομολογηθεί στον Πατριάρχη. Έπειτα μεταβαίνει στο Άγιον Όρος και συγκεκριμένα στη μονή Δοχειαρίου , όπου και κείρεται μοναχός. Κατόπιν πηγαίνει στην μονή Τιμίου Προδρόμου για λόγους ασκήσεως. Διακρίθηκε ως ένας αληθινός δάσκαλος της αρετής, αφού κατάφερε να αποκτήσει έξι μαθητές, όπου μαζί με αυτούς φεύγει από το Άγιο Όρος και πηγαίνει στη μονή Τιμίου Προδρόμου της Δερβέκιστας, κοντά στην Ναύπακτο. Εκεί συκοφαντήθηκε από τους Τούρκους ότι παρασέρνει τους χριστιανούς κατά της εξουσίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την σύλληψή του αυτού και των άλλων μαθητών του, Ιάκωβο διάκονο, Διονύσιο μοναχό και Θεωνά. Επακολούθησε η φυλάκιση αυτών από τον Μπέη των Τρικάλων. Μετά την παραμονή τους σε αυτή 40 μέρες, στάλθηκαν στον Σουλτάνο Σελίμ της Θράκης. Ο Σουλτάνος τους πίεζε να αλλαξοπιστήσουν, αλλά αυτοί έμειναν ακλόνητοι στην πίστη τους, για αυτό και τους βασάνισαν σκληρά. Στο τέλος όλους τους απαγχόνισαν για την άσβεστη φλόγα της ορθόδοξης χριστιανικής πίστεως τους που τους έκαιγε συνεχώς.

Ο Άγιος Ιερομάρτυρας Βλάσιος ο εν Σκλαβαίνοις είναι νεοφανής άγιος και γι'αυτό είναι λίγα τα στοιχεία για τον οσιακό βίο του. Σύμφωνα με τους συναξαριστές της αγιοτάτης εκκλησίας μας, μαρτύρησε το 1006 μ.Χ.

Οι  Άγιοι Νεομάρτυρες Λάμπρος, Θεόδωρος και έτερος ανώνυμος και οι τρεις είναι γόνοι της Πελοποννήσου, όμως για λόγους επαγγελματικούς εγκαταστάθηκαν στα Ιωάννινα. Με την πάροδο των ετών αποφάσισαν να πάνε στην πατρίδα τους τον Μοριά, έτσι ξεκίνησαν και πρώτα έφθασαν στο Αγρίνιο. Όμως για να το προσπεράσουν, έπρεπε να πληρώσουν φόρους στους Τούρκους, για να μην πληρώσουν μεταμφιέζονται σε Τούρκους και τα καταφέρνουν. Έπειτα από την επιτυχία του σχεδίου τους αποφασίζουν να διανυκτερεύσουν σε ένα σπίτι. Όμως ενώ αυτοί ξέφυγαν, οι Τούρκοι έστειλαν ένα δικό τους να τους βρει για να ρωτήσει σχετικά με τα Γιάννενα. Ο άνθρωπος τους όμως, όταν έφθασε στο σπίτι, που είχαν σταματήσει οι τρεις Μάρτυρες δεν μπήκε μέσα. Κάθισε απ’έξω και κρυφάκουγε τι έλεγαν μέσα οι μάρτυρες. Οι μάρτυρες εκείνη την ώρα έλεγαν πως κατόρθωσαν με ένα "σελάμ" να γλιτώσουν τα χρήματά τους από το φόρο. Μόλις όμως άκουσε αυτό ο απεσταλμένος κατάλαβε ότι ήταν χριστιανοί που τους εξαπάτησαν. Οι άλλοι Τούρκοι έτρεξαν σαν θηρία ανήμερα και πήγαν στο σπίτι. Άρπαξαν τους μάρτυρες και τους έσερναν στους δρόμους. Έτσι σέρνοντας και δέρνοντας τους έφεραν μπροστά στο Κριτήριο. Ύστερα από πέντε μέρες ο Κατής και ο Μουσελίμης ο Κωνσταντινουπολίτης συνεφώνησαν να θανατωθούν οι τρείς Μάρτυρες. Τους πήραν τότε οι δήμιοι να τους κρεμάσουν. Τον έναν τον πήγαν στον πλάτανο, που ήταν κοντά στο τζαρσί. Εκεί πέταξαν στον πλάτανο την κρεμάλα. Τον άλλον, τον πήγαν απ’έξω από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου. Εκεί τον κρέμασαν. Ίσως στον πλάτανο που ήταν μπροστά στην Εκκλησία στον οποίο εμαρτύρησε μετά 40 χρόνια ο Άγιος Ιωάννης ο εν Βραχωρίω αθλήσας. Τον τρίτον Μάρτυρα τον πήγαν στην άκρη της πόλεως εκεί που μπαίνει ο δρόμος μέσα στην πολιτεία. Έτσι οι τρείς Νεομάρτυρες ετελειώθησαν γενναιόφρονα και μαρτυρικά.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-Αιτωλοακαρνάνες άγιοι, Βίοι Αγίων [97], Αρχιμ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ, έκδοση Σωτήρ. 
-Αιτωλοακαρνάνες άγιοι, Αρχιμ. ΕΙΡΗΝΑΙΟΥ, έκδοση ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ 
-Ο Βάρβαρος που έγινε Άγιος, Αρχιμ. ΠΑΥΛΟΥ ΝΤΑΝΑ, έκδοση ΚΑΛΑΜΟΣ. 
-Ο Άγιος Ευγένιος ο Αιτωλός, Πρωτοπρεσβυτέρου ΑΓΓΕΛΟΥ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, έκδοση Μέλισσα. 
-Αγιολόγιο της Ορθοδοξίας , ΧΡΗΣΤΟΥ ΤΣΟΛΑΚΙΔΗ, έκδοση Τσολακίδη. 
-Το συναξάρι των Αγίων, ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΔΑΜΙΓΟΥ, έκδοση Ίδρυμα Τύπου Α.Ε.  

Οι εικόνες (εκτός του Αγίου Κοσμά και των τριών Νεομαρτύρων) είναι δια χειρός της ΑΔΑΜΑΝΤΙΑΣ ΚΑΡΑΤΖΑ