Τά Ψυχοσάββατα 

Μέσα στήν ἰδιαίτερη μέριμνά της γιά τούς κεκοιμημένους ἡ ἁγία ᾿Εκκλησία μας ἔχει καθορίσει ξεχωριστή ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος γι’ αὐτούς. ῞Οπως ἡ Κυριακή εἶναι ἡ ἡμέρα τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, ἕνα ἑβδομαδιαῖο Πάσχα, ἔτσι τό Σάββατο εἶναι ἡ ἡμέρα τῶν κεκοιμημένων, γιά νά τούς μνημονεύουμε καί νά ἔχουμε κοινωνία μαζί τους. Σέ κάθε προσευχή καί ἰδιαίτερα στίς προσευχές τοῦ Σαββάτου ὁ πιστός μνημονεύει τούς οἰκείους, συγγενεῖς καί προσφιλεῖς, ἀκόμη καί τούς ἐχθρούς του πού ἔφυγαν ἀπό τόν κόσμο αὐτό, ἀλλά ζητᾶ καί τίς προσευχές τῆς ᾿Εκκλησίας γι’ αὐτούς. Στό δίπτυχο, πού φέρνουμε μαζί μέ τό πρόσφορο γιά τή θεία Λειτουργία, ἀναγράφονται τά ὀνόματα τῶν ζώντων καί τῶν κεκοιμημένων, τά ὁποῖα μνημονεύονται.

Σέ ἐτήσια βάση ἡ ᾿Εκκλησία ἔχει καθορίσει δύο Σάββατα, τά ὁποῖα ἀφιερώνει στούς κεκοιμημένους της. Εἶναι τά μεγάλα Ψυχοσάββατα· τό ἕνα πρίν ἀπό τήν Κυριακή τῆς ᾿Απόκρεω καί τό ἄλλο πρίν ἀπό τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς. Μέ τό δεύτερο Ψυχοσάββατο διατρανώνεται ἡ πίστη μας γιά τήν καθολικότητα τῆς ᾿Εκκλησίας, τῆς ὁποίας τήν ἵδρυση καί τά γενέθλια γιορτάζουμε κατά τήν Πεντηκοστή. Μέσα στή μία ᾿Εκκλησία περιλαμβάνεται ἡ στρατευομένη ἐδῶ στή γῆ καί ἡ θριαμβεύουσα στούς οὐρανούς.

Τό Ψυχοσάββατο πρίν ἀπό τήν Κυριακή τῆς ᾿Απόκρεω ἔχει τό ἑξῆς νόημα· ῾Η ἑπόμενη ἡμέρα εἶναι ἀφιερωμένη στή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου, ἐκείνη τή φοβερή ἡμέρα κατά τήν ὁποία ὅλοι θά σταθοῦμε μπροστά στό θρόνο τοῦ μεγάλου Κριτῆ. Γιά τό λόγο αὐτό μέ τό Μνημόσυνο τῶν κεκοιμημένων ζητοῦμε ἀπό τόν Κύριο νά γίνει ἵλεως καί νά δείξει τή συμπάθεια καί τή μακροθυμία του, ὄχι μόνο σέ μᾶς ἀλλά καί στούς προαπελθόντας ἀδελφούς, καί ὅλους μαζί νά μᾶς κατατάξει μεταξύ τῶν υἱῶν τῆς βασιλείας του.

Κατά τά δύο μεγάλα Ψυχοσάββατα ἡ ᾿Εκκλησία μᾶς καλεῖ σέ μία παγκόσμια ἀνάμνηση «πάντων τῶν ἀπ’ αἰῶνος κοιμηθέντων εὐσεβῶς ἐπ’ ἐλπίδι ἀναστάσεως ζωῆς αἰωνίου».

Μνημονεύει:

* ῞Ολους ἐκείνους πού ὑπέστησαν «ἄωρον θάνατον», σέ ξένη γῆ καί χώρα, σέ στεριά καί σέ θάλασσα.

* ᾿Εκείνους πού πέθαναν ἀπό λοιμική ἀσθένεια, σέ πολέμους, σέ παγετούς, σέ σεισμούς καί θεομηνίες. 

* ῞Οσους κάηκαν ἤ χάθηκαν. 

* ᾿Εκείνους πού ἦταν φτωχοί καί ἄποροι καί δέν φρόντισε κανείς νά τούς τιμήσει μέ τίς ἀνάλογες ᾿Ακολουθίες καί τά Μνημόσυνα.

῾Ο Θεός δέν περιορίζεται ἀπό τόπο καί χρόνο. Γι᾿ Αὐτόν εἶναι γνωστά καί συνεχῶς παρόντα ὄχι μόνο ὅσα ἐμεῖς ἀντιλαμβανόμαστε στό παρόν, ἀλλά καί τά παρελθόντα καί τά μέλλοντα. Τό διατυπώνει λυρικότατα μία προσευχή τῆς ᾿Ακολουθίας τῆς θείας Μεταλήψεως, πού ἀποδίδεται στόν ἅγιο ᾿Ιωάννη Δαμασκηνό ἤ στόν ἅγιο Συμεών τόν νέο θεολόγο: 

«᾿Επί τό βιβλίον δέ σου καί τά μήπω πεπραγμένα γεγραμμένα σοι τυγχάνει».

῾Ο Θεός ἔχει γραμμένες στό βιβλίο τῆς ἀγάπης του καί τίς πράξεις πού θά γίνουν στό μέλλον, ἄρα καί τίς προσευχές πού ἀναπέμπουμε τώρα γιά πρόσωπα πού ἔζησαν στό παρελθόν. ῾Ως αἰώνιος καί πανταχοῦ παρών ὁ πανάγαθος Κύριός μας ᾿Ιησοῦς Χριστός ἀγκαλιάζει μέ τή θεία του πρόνοια τό ἄπειρο σύμπαν καί τούς ἀτέρμονες αἰῶνες. ῞Ολους τούς ἀνθρώπους πού ἔζησαν, ζοῦν καί θά ζήσουν τούς νοιάζεται ἡ ἀγάπη του· «ἡ γάρ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ συνέχει ἡμᾶς» (Β´ Κο 5,14). 

Μέ αὐτήν τήν πίστη ἀναθέτουμε στήν ἀγάπη καί στήν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ «ἑαυτούς καί ἀλλήλους», τούς ζωντανούς ἀλλά καί τούς κεκοιμημένους μας.

Στέργιου  Ν. Σάκκου